البته امتحانش مجانیه می تونین بیاین تبریز بعد که چند ماه گذشت و به خودتون فحش دادین اون موقع یاد حرف من می افتین! من هم گول همین حرفا رو خوردم تا جایی که من اطلاع کسب کردم شهید بهشتی، پاستور، بقیه الله،تهران، شیراز و زنجان از همه جا بهترن. هر کس خواست در مورد تبریز بیشتر بدون و به حرف من اعتماد نداره خصوصی پیام بده تا شماره دانشجو دکترامون رو که داره تموم میشه و میخواد هیئت علمی بشه رو بهش بدم تا مطمئن بشه. کلا تو دانشکده ی علوم نوین تبریز آدم با سواد جایگاهی نداره
دکترای بیوتکنولوژی پزشکی(منابع، مشاوره، مطالعه ی گروهی)
- نویسنده موضوع Shaghaegh
- تاریخ شروع
biotechnologist
New member
تغییر منابع آزمون دکتری بیوتکنولوژی پزشکی و پروتئومیکس کاربردی
بیوتکنولوژی پزشکی:
سلولي و مولكولي ضريب 5
بيوشيمي ضريب 2
ايمونولوژي ضريب 2
بيوانفورماتيك ضريب 1
دروس ژنتيك و باكتري شناسي كه قبلا ضريب داشتند حذف شده است.
مواد امتحانی رشته پروتئومیکس کاربردی در مقطع دکتری:
مبانی پروتئومیکس ضریب 4
بیولوژی سلولی و مولکولی ضریب 2
روشهای بیوشیمی و بیوفیزیک ضریب 2
بیوانفورماتیک ضریب 2
بیوتکنولوژی پزشکی:
سلولي و مولكولي ضريب 5
بيوشيمي ضريب 2
ايمونولوژي ضريب 2
بيوانفورماتيك ضريب 1
دروس ژنتيك و باكتري شناسي كه قبلا ضريب داشتند حذف شده است.
مواد امتحانی رشته پروتئومیکس کاربردی در مقطع دکتری:
مبانی پروتئومیکس ضریب 4
بیولوژی سلولی و مولکولی ضریب 2
روشهای بیوشیمی و بیوفیزیک ضریب 2
بیوانفورماتیک ضریب 2
biotechnologist
New member
سلام. من تازه ارشد قبول شدم. اومدم اینجا از اطلاعات دوستان استفاده کنم ولی دیدم تاپیک خیلی خلوته.واقعا عجیبه.ظاهرا همه سخت مشغول درس خوندن واسه آزمون دکتری امسال هستن.وقت داشتید یکسری اطلاعات هم به ما بدید لطفا.:riz304:
biotechnologist
New member
منابع واسه آزمون آبان امسال اعلام شده. زبان از آزمون کتبی حذف شده و باید مدرک زبان داشته باشید و اون رو در آزمون شفاهی به صورت امتیاز محاسبه می کنند و در نتیجه موثره.
biotechnologist
New member
بیوانفورماتیک چیست؟
- معرفي علم بيوانفورماتيک
با پيشرفت علم ژنتيک، ژن به عنوان فاکتور اصلي در برنامه‌ريزي عملکرد سلول و به دنبال آن کنترل ويژگي‌هاي موجود زنده شناخته شد. به اين ترتيب تمايل براي شناخت هرچه بيشتر ژن‌ها به منظور توجيه پديده‌هاي زيستي و بهبود زندگي انسان به عنوان پيچيده‌ترين موجود، به طرز چشمگيري افزايش يافت؛ تا حدي که در چند دهه‌ي اخير، تجهيرات مورد نياز در تحقيقات مولکولي به طور گسترده‌اي افزايش يافته است و امروزه تحقيقات مولکولي جزو مطالعات رايج آزمايشگاه‌هاي زيستي است. تا آ‌ن‌جا که پروژه‌هاي تعيين توالي ژنوم موجودات مختلف از پروژه‌هاي بسيار رايج به حساب مي‌آيند.
امروزه توالي ژنوم بسياري از موجودات ساده چون باکتري‌ها تا موجودات بسيار پيشرفته مانند يوکاريوت‌هاي پيچيده شناسايي شده است. پروژه‌ي شناسايي ژنوم انسان که از سال 1990 آغاز شد در بهار 2003 پايان يافت و به اين ترتيب اطلاعات کامل مربوط به توالي کروموزوم‌هاي انساني به دست آمد.
اين حجم وسيع اطلاعات به دست آمده براي دانشمندان بسيار مفيد است. اين اطلاعات مي‌تواند براي کشف و شناسايي پديده‌هاي ناشناخته، رفع اثرات نابه‌هنجار ژنتيکي و پيش‌گويي برخي پديده‌ها استفاده شود.
با اين وجود استفاده از اين حجم وسيع اطلاعات پردازش نشده نمي‌توانست چندان مفيد باشد. در اين زمان با پيشرفت چشم‌گير تکنولوژي اطلاعات و کاربرد آن در زمينه‌هاي مختلف، به نظر رسيد که ادغام اين دو علم مي‌تواند راه‌گشا باشد. به اين ترتيب، حدود اوايل سال 1975 بود که رشته‌ي بيوانفورماتيک با هدف استفاده از تکنيک‌هاي مديريت سيستم‌هاي «داده» در مطالعات بيولوژيک شکل گرفت. با پيشرفت بيوانفورماتيک دخالت ساير رشته‌ها در پيشبردِ کار امري اجتناب ناپذير بود. حجم بالاي اطلاعات و پردازش آنها وجود کامپيوترهاي پيشرفته‌تر را مي‌طلبيد. تحليل داده‌ها و نتيجه گيري منطقي از آنها حضور علم آمار را در اين رشته رقم زد. به اين ترتيب علم بيوانفورماتيک به عنوان يک تخصص ميان‌رشته‌اي با ادغام زيست شناسي، رياضيات (بويژه آمار)، علوم کامپيوتر و تکنولوژي اطلاعات ايجاد شد
- معرفي علم بيوانفورماتيک
با پيشرفت علم ژنتيک، ژن به عنوان فاکتور اصلي در برنامه‌ريزي عملکرد سلول و به دنبال آن کنترل ويژگي‌هاي موجود زنده شناخته شد. به اين ترتيب تمايل براي شناخت هرچه بيشتر ژن‌ها به منظور توجيه پديده‌هاي زيستي و بهبود زندگي انسان به عنوان پيچيده‌ترين موجود، به طرز چشمگيري افزايش يافت؛ تا حدي که در چند دهه‌ي اخير، تجهيرات مورد نياز در تحقيقات مولکولي به طور گسترده‌اي افزايش يافته است و امروزه تحقيقات مولکولي جزو مطالعات رايج آزمايشگاه‌هاي زيستي است. تا آ‌ن‌جا که پروژه‌هاي تعيين توالي ژنوم موجودات مختلف از پروژه‌هاي بسيار رايج به حساب مي‌آيند.
امروزه توالي ژنوم بسياري از موجودات ساده چون باکتري‌ها تا موجودات بسيار پيشرفته مانند يوکاريوت‌هاي پيچيده شناسايي شده است. پروژه‌ي شناسايي ژنوم انسان که از سال 1990 آغاز شد در بهار 2003 پايان يافت و به اين ترتيب اطلاعات کامل مربوط به توالي کروموزوم‌هاي انساني به دست آمد.
اين حجم وسيع اطلاعات به دست آمده براي دانشمندان بسيار مفيد است. اين اطلاعات مي‌تواند براي کشف و شناسايي پديده‌هاي ناشناخته، رفع اثرات نابه‌هنجار ژنتيکي و پيش‌گويي برخي پديده‌ها استفاده شود.
با اين وجود استفاده از اين حجم وسيع اطلاعات پردازش نشده نمي‌توانست چندان مفيد باشد. در اين زمان با پيشرفت چشم‌گير تکنولوژي اطلاعات و کاربرد آن در زمينه‌هاي مختلف، به نظر رسيد که ادغام اين دو علم مي‌تواند راه‌گشا باشد. به اين ترتيب، حدود اوايل سال 1975 بود که رشته‌ي بيوانفورماتيک با هدف استفاده از تکنيک‌هاي مديريت سيستم‌هاي «داده» در مطالعات بيولوژيک شکل گرفت. با پيشرفت بيوانفورماتيک دخالت ساير رشته‌ها در پيشبردِ کار امري اجتناب ناپذير بود. حجم بالاي اطلاعات و پردازش آنها وجود کامپيوترهاي پيشرفته‌تر را مي‌طلبيد. تحليل داده‌ها و نتيجه گيري منطقي از آنها حضور علم آمار را در اين رشته رقم زد. به اين ترتيب علم بيوانفورماتيک به عنوان يک تخصص ميان‌رشته‌اي با ادغام زيست شناسي، رياضيات (بويژه آمار)، علوم کامپيوتر و تکنولوژي اطلاعات ايجاد شد
delnavaz
New member
خب پس احتمال داره برا سال اینده دوباره منابع تغییر کنه؟ اینکه خیلی بیرحمیه ادم این همه وقت بزاره بعد اون درس رو حذف کنن مثله ژنتیک... یه وقت برا سال اینده اینکاروننکنن
50):
biotechnologist
New member
- پيشرفت علم بيوانفورماتيک
علم بيوانفورماتيک به سرعت در حال رشد است و کاربردهاي فراواني پيدا كرده است تحقيقات انجام شده در اين زمينه به حدي زياد بوده است که اين رشته‌ي 30 ساله، در سال 2000 حدود دو درصد از کل مقالات موجود در Pubmed را به خود اختصاص داد.
- تعامل بيوانفورماتيك با ساير رشته‌ها
پيشرفت بيوانفوماتيک باعث ايجاد ارتباط متقابل ميان اين رشته و ساير رشته‌ها شد؛ به طوري که امروزه اين رشته با بايگاني ، جست‌وجو و نمايش داده‌هاي بيولوژيک، براي آناليز و تفسير داده‌هاي زيستي به کار گرفته مي‌شود.
توسعه‌ي علم بيوانفورماتيک و نياز روزافزون آن به علوم آمار، کامپيوتر، برنامه نويسي و... موجب توسعه‌ي الگوريتم‌ها و برنامه‌هاي رياضي و کامپيوتري در زمينه‌ي بايگاني و جست‌وجو و آناليز داده‌ها و آناليز‌هاي آماري شده است. اين امر خود زمينه‌هاي تحقيقاتي جديدي در هر يک از رشته‌هاي مرتبط ايجاد نموده است.
اطلاعات به دست آمده از تحليل داده‌هاي زيستي توسط علم بيوانفورماتيک، در موارد زير به زيست شناسي كمك مي‌كند:
- يافتن ژن‌ها در ميان توالي‌هاي ژنوميک
- به خط کردن توالي‌ها در بانک‌هاي اطلاعاتي براي يافتن شباهت‌ها و تفاوت‌ها
- پيش‌گويي ساختار و عملکرد محصولات ژن‌ها
- توضيح تعامل ژن با محصولاتش
- يافتن ارتباط فيلوژنتيک ميان ژن‌ها و توالي‌هاي پروتئيني
همچنين نتايج حاصل از مطالعات بيوانفورماتيک در بسياري از زمينه‌هاي ديگر از قبيل مطالعات ژنوميکس، پروتئوميکس، فارماکوژنوميکس(به کارگيري تکنيک‌هاي پروتئوميکس در يافتن هدف داروها)، بيوفيزيک، بيوشيمي و... مورد نياز است. يکي از مهمترين کاربردهاي بيوانفورماتيک در علوم پزشکي است که در اين زمينه به موارد زير مي‌توان اشاره کرد:
- طراحي منطقي داروها
- شناسايي علل ژنتيک بيماري‌ها
- تشخيض بيماري‌ها بر اساس اطلاعات ژنتيک
ضرورت به‌کارگيري بيوانفورماتيک در مطالعات پزشکي تا حدي است که دانشمندان معتقدند بدون استفاده از بيوانفورماتيک تحقيقات دارويي و زيست شناسي مدرن، متوقف خواهد شد.
- آشنايي با دوره‌هاي دانشگاهي بيوانفورماتيک
بر اس ا س آخرين اطلاعات درج شده در سپتامبر 2006، 241 مرکز دانشگاهي در دنيا رشته‌ي بيوانفورماتيک را در گرايش‌هاي مختلف ارائه مي‌کنند. با توجه به بين‌شته‌اي بودن بيوانفورماتيک، گروه‌هاي آموزشي مختلف از قبيل علوم کامپيوتر، بيوشيمي، زيست شناسي مولکولي، ميکروبيولوژي، و مهندسي پزشکي مي‌توانند چنين رشته‌اي را راه‌اندازي کنند.
بيوانفورماتيک با نام‌هاي ديگري نيز شناخته مي‌شود از قبيل: زيست شناسي محاسباتي، محاسبات زيستي، انفورماتيك مولكولي، زيست شناسي مولكولي محاسباتي، و فيلوژنتيك مولكولي
اين رشته با عناوين مشابه در سطوح مختلف کارشناسي، کارشناسي ارشد و دکترا در مراکز علمي مختلف دنيا ارائه شده است. در اينجا به منظور آشنايي بيشتر خوانندگان خلاصه‌اي از سرفصل‌هاي کلي تعيين شده براي اين رشته در مقاطع تحصيلي مختلف ارائه شده است. سرفصل‌هاي ارائه شده عمومي است و طبق نظر دانشکده‌ها‌ي ارائه دهنده، تأکيد روي بعضي از اين زمينه‌ها بيشتر است.
- سرفصل‌هاي دوره‌ي کارشناسي ارشد بيوانفورماتيک
1- معرفي اصول بيوانفورماتيک و آشنايي با اطلاعات مربوطه 2- آشنايي با روش‌هاي تحليل داده‌ها در بيوانفورماتيک 3- اصول برنامه‌نويسي و بانک‌هاي اطلاعاتي 4- روش‌هاي آماري در بيوانفورماتيک 5- الگوريتم‌ها و ابزارهاي بيوانفورماتيک 6- جنبه‌هاي کاربردي بيوانفورماتيک 7- برنامه‌نويسي در PERL 8- مدل سازي مولکولي و شيميايي انفورماتيک
- دوره‌ي دکتري بيوانفوماتيک
در دوره‌ي دکتري آموزش پنج محور اصلي در ادامه‌ي کارشناسي ارشد با تأکيد بيشتر بر بحث آمار و کامپيوتر مد نظر قرار مي‌گيرد:
1- زيست شناسي مولکولي 2- بانک‌هاي اطلاعاتي و محاسبات 3- آمار و احتمالات 4- بيوفيزيک و ساختار‌هاي زيستي 5- مدل‌سازي سيستميک
با اين مقدمه، در شماره‌هاي بعدي تلاش خواهيم کرد با معرفي كتاب‌هاي حوزه‌ي بيوانفورماتيك، جزئيات بيشتري در باره‌ي کاربردهاي بيوانفورماتيک در ساير رشته‌ها، کاربرد ساير رشته‌ها در بيوانفورماتيک و زمينه‌هاي تحقيقاتي جديد در بيوانفورماتيک ارائه دهيم. با اين اميد که اين مطالب بتواند براي متخصصان و دانشجويان رشته‌ها و گرايش‌هاي مختلف زيستي مورد استفاده قرار گيرد و نيز انگيزه‌اي براي مؤلفان شود تا در باره‌ي اين زمينه‌ي بكر و زيرشاخه‌هاي آن به تأليف و ترجمه‌ي كتب مناسب اقدام كنند.
علم بيوانفورماتيک به سرعت در حال رشد است و کاربردهاي فراواني پيدا كرده است تحقيقات انجام شده در اين زمينه به حدي زياد بوده است که اين رشته‌ي 30 ساله، در سال 2000 حدود دو درصد از کل مقالات موجود در Pubmed را به خود اختصاص داد.
- تعامل بيوانفورماتيك با ساير رشته‌ها
پيشرفت بيوانفوماتيک باعث ايجاد ارتباط متقابل ميان اين رشته و ساير رشته‌ها شد؛ به طوري که امروزه اين رشته با بايگاني ، جست‌وجو و نمايش داده‌هاي بيولوژيک، براي آناليز و تفسير داده‌هاي زيستي به کار گرفته مي‌شود.
توسعه‌ي علم بيوانفورماتيک و نياز روزافزون آن به علوم آمار، کامپيوتر، برنامه نويسي و... موجب توسعه‌ي الگوريتم‌ها و برنامه‌هاي رياضي و کامپيوتري در زمينه‌ي بايگاني و جست‌وجو و آناليز داده‌ها و آناليز‌هاي آماري شده است. اين امر خود زمينه‌هاي تحقيقاتي جديدي در هر يک از رشته‌هاي مرتبط ايجاد نموده است.
اطلاعات به دست آمده از تحليل داده‌هاي زيستي توسط علم بيوانفورماتيک، در موارد زير به زيست شناسي كمك مي‌كند:
- يافتن ژن‌ها در ميان توالي‌هاي ژنوميک
- به خط کردن توالي‌ها در بانک‌هاي اطلاعاتي براي يافتن شباهت‌ها و تفاوت‌ها
- پيش‌گويي ساختار و عملکرد محصولات ژن‌ها
- توضيح تعامل ژن با محصولاتش
- يافتن ارتباط فيلوژنتيک ميان ژن‌ها و توالي‌هاي پروتئيني
همچنين نتايج حاصل از مطالعات بيوانفورماتيک در بسياري از زمينه‌هاي ديگر از قبيل مطالعات ژنوميکس، پروتئوميکس، فارماکوژنوميکس(به کارگيري تکنيک‌هاي پروتئوميکس در يافتن هدف داروها)، بيوفيزيک، بيوشيمي و... مورد نياز است. يکي از مهمترين کاربردهاي بيوانفورماتيک در علوم پزشکي است که در اين زمينه به موارد زير مي‌توان اشاره کرد:
- طراحي منطقي داروها
- شناسايي علل ژنتيک بيماري‌ها
- تشخيض بيماري‌ها بر اساس اطلاعات ژنتيک
ضرورت به‌کارگيري بيوانفورماتيک در مطالعات پزشکي تا حدي است که دانشمندان معتقدند بدون استفاده از بيوانفورماتيک تحقيقات دارويي و زيست شناسي مدرن، متوقف خواهد شد.
- آشنايي با دوره‌هاي دانشگاهي بيوانفورماتيک
بر اس ا س آخرين اطلاعات درج شده در سپتامبر 2006، 241 مرکز دانشگاهي در دنيا رشته‌ي بيوانفورماتيک را در گرايش‌هاي مختلف ارائه مي‌کنند. با توجه به بين‌شته‌اي بودن بيوانفورماتيک، گروه‌هاي آموزشي مختلف از قبيل علوم کامپيوتر، بيوشيمي، زيست شناسي مولکولي، ميکروبيولوژي، و مهندسي پزشکي مي‌توانند چنين رشته‌اي را راه‌اندازي کنند.
بيوانفورماتيک با نام‌هاي ديگري نيز شناخته مي‌شود از قبيل: زيست شناسي محاسباتي، محاسبات زيستي، انفورماتيك مولكولي، زيست شناسي مولكولي محاسباتي، و فيلوژنتيك مولكولي
اين رشته با عناوين مشابه در سطوح مختلف کارشناسي، کارشناسي ارشد و دکترا در مراکز علمي مختلف دنيا ارائه شده است. در اينجا به منظور آشنايي بيشتر خوانندگان خلاصه‌اي از سرفصل‌هاي کلي تعيين شده براي اين رشته در مقاطع تحصيلي مختلف ارائه شده است. سرفصل‌هاي ارائه شده عمومي است و طبق نظر دانشکده‌ها‌ي ارائه دهنده، تأکيد روي بعضي از اين زمينه‌ها بيشتر است.
- سرفصل‌هاي دوره‌ي کارشناسي ارشد بيوانفورماتيک
1- معرفي اصول بيوانفورماتيک و آشنايي با اطلاعات مربوطه 2- آشنايي با روش‌هاي تحليل داده‌ها در بيوانفورماتيک 3- اصول برنامه‌نويسي و بانک‌هاي اطلاعاتي 4- روش‌هاي آماري در بيوانفورماتيک 5- الگوريتم‌ها و ابزارهاي بيوانفورماتيک 6- جنبه‌هاي کاربردي بيوانفورماتيک 7- برنامه‌نويسي در PERL 8- مدل سازي مولکولي و شيميايي انفورماتيک
- دوره‌ي دکتري بيوانفوماتيک
در دوره‌ي دکتري آموزش پنج محور اصلي در ادامه‌ي کارشناسي ارشد با تأکيد بيشتر بر بحث آمار و کامپيوتر مد نظر قرار مي‌گيرد:
1- زيست شناسي مولکولي 2- بانک‌هاي اطلاعاتي و محاسبات 3- آمار و احتمالات 4- بيوفيزيک و ساختار‌هاي زيستي 5- مدل‌سازي سيستميک
با اين مقدمه، در شماره‌هاي بعدي تلاش خواهيم کرد با معرفي كتاب‌هاي حوزه‌ي بيوانفورماتيك، جزئيات بيشتري در باره‌ي کاربردهاي بيوانفورماتيک در ساير رشته‌ها، کاربرد ساير رشته‌ها در بيوانفورماتيک و زمينه‌هاي تحقيقاتي جديد در بيوانفورماتيک ارائه دهيم. با اين اميد که اين مطالب بتواند براي متخصصان و دانشجويان رشته‌ها و گرايش‌هاي مختلف زيستي مورد استفاده قرار گيرد و نيز انگيزه‌اي براي مؤلفان شود تا در باره‌ي اين زمينه‌ي بكر و زيرشاخه‌هاي آن به تأليف و ترجمه‌ي كتب مناسب اقدام كنند.
biotechnologist
New member
- معرفي کتاب‌هايي در زمينه‌ي بيوانفورماتيک
با اين كه منابع گوناگون خارجي در اين زمينه موجود است، تعداد کتاب‌هاي داخلي اندک است. سعي داريم تا حد امکان منابع موجود در کتاب‌خانه‌هاي داخلي را ارائه كنيم.
بر اساس اطلاعات موجود در سايت خانه كتاب Ketab.ir دو کتاب در زمينه‌ي بيوانفورماتيک با گرايش مولکولي به زبان فارسي تأليف شده است:
1-ابزارهاي بيوانفورماتيك
نويسنده:فاطمه هنري و حبيب اسلام زاده
انتشارات :آوند انديشه
اين كتاب در رابطه با سايت ncbi و طريقه جستجو در آن ميباشد با زباني ساده به ارائه مطلب پرداخته است و كتابي مفيد در رابطه با جستجو در بانكهاي اطلاعاتي بيوانفورماتيكي ميباشد
2- عنوان کتاب: بيوتکنولوژي و بيوانفورماتيک: تکنيک PCR و نرم افزار FASTA
نويسنده: محمدرضا دهقاني- منيره هراتيان
انتشارات: نور دانش
اين کتاب در باره‌ي استفاده از قابليت‌هاي بيوانفورماتيک در تکنيک واکنش‌هاي زنجيره‌اي پليمراز - که يکي از روش‌هاي رايج در مطالعات مولکولي است - تأليف شده است. اين مجموعه دست‌نامه‌اي آزمايشگاهي است که اين مطالب را در بر مي‌گيرد: شرح واکنش زنجيره‌اي پليمراز، معرفي وسايل، معرف‌ها و مواد مصرفي، معرفي دستگاه مستر سايکلر، معرفي نرم افزار FASTA PCR شامل ابزارها و گزينه‌هايي براي طراحي پرايمرها و معرفي ابزارهاي برنامه.
3- عنوان کتاب: راهنماي عملي بيوانفورماتيک
نويسنده: محمدعلي ملبوبي- تهمينه لهراسبي
موضوع کتاب: اين کتاب بر اساس پايگاه‌هاي اطلاعاتي در زيست شناسي و کاربرد آن در بيوانفورماتيک نوشته شده است.
تعداد بسيار زيادي کتاب با موضوعات مرتبط با بيوانفورماتيک به زبان انگليسي چاپ شده است. با توجه به ميان‌رشته‌اي بودن بيوانفورماتيک، کتاب‌هاي متنوعي با ديدگاه‌هاي مختلف از قبيل پزشکي، ژنتيک، زيست‌شناسي سلولي و مولکولي، آمار، برنامه نويسي،کامپيوتر و... نوشته شده است.
1- عنوان کتاب: Introduction to bioinformatics
نويسنده: Teresa Attwood, David Parry-Smith
انتشارات: Prentice & Hall
موضوع کتاب: اين کتاب يک راهنماي کاربردي براي آشنايي اوليه با بيوانفورماتيک است. دراين کتاب دو محور اصلي در تحقيقات بيوانفورماتيک بررسي شده است: ژنوميک و آناليز توالي‌هاي پروئيني. کتاب با معرفي پايگاه‌هاي اطلاعات عمومي در بيوانفورماتيک آغاز مي‌شود و در ادامه به بررسي روش‌هاي آناليز اطلاعات، روش‌هاي تشخيص توالي‌ها، الگوهاي ساختاري و نهايتاً معرفي کاربردهاي بيوانفورماتيک مي‌پردازد. هدف نويسنده از نگارش اين کتاب آشنايي علاقه‌مندان به آناليز داده‌ها بدون نياز به آموزش‌هاي پيچيده بوده است
2-عنوان كتاب: Bioinformatics basics: applications in biological science and medicine
نويسنده: Hooman H. Rashidi, Lukas K. Buehler
انتشارات: CRC Press
موضوع کتاب: در اين کتاب نقش پردازش و ابزار کامپيوتري در ايجاد و پيشرفت بيوانفورماتيک مورد توجه قرار گرفته است. در اينجا خدمات بيوانفورماتيک به علوم زيستي و دارويي مطرح شده است. به‌علاوه سايت‌هاي مورد استفاده در بيوانفوماتيک به تفصيل ارائه شده‌اند. مطالعه‌ي اين کتاب نيازمند آشنايي با مباحث پايه‌ي زيست شناسي است.
3- عنوان كتاب: Bioinformatics: a practical guide to the analysis of genes and protein
نوسندگان: Andreas D. Baxevanis, B. F. Francis Ouellette
انتشارات: Wiley
موضوع کتاب: اين کتاب خلاصه‌اي کامل از تمام ابزارهاي موجود در زمينه‌ي بيوانفورماتيک و پايگاه‌هاي اطلاعاتي مرتبط با آن است. در اينجا خصوصيات اصلي داده‌ها و نوع نتايج حاصل از هريک از ابزارها، ارائه شده است. موضوع‌هاي مطرح شده در اين کتاب براي کاربران نرم‌افزارهاي بيوانفورماتيک مفيد است. اطلاعات ارائه شده در اينجا اين امکان را مي‌‌دهد تا محقق بتواند بهترين ابزار را متناسب با نياز خود انتخاب كند و پاسخ مناسب‌تري به دست آورد.
منابع:
[1] http://www.ornl.gov/sci/techresources/Human_Genome/home.shtml.
[2] Akalin PK. Introduction to bioinformatics.Mol Nutr Food Res. 2006 Jul;50(7):610-9.
[3] N. M. Luscombe, D. Greenbaum, M. Gerstein, What is bioinformatics? A proposed definition and overview of the field, Schattauer GmbH, 2001, 346-358.
[4] Ardeshir Bayat . Science, medicine, and the future bioinformatics, BMJ 2002;324:1018-1022 ( 27 April ).
[5] Kim SS. Introduction of bioinformatic methods for the gene function analysis, Korean J Hepatol. 2004 Mar;10(1):11-21.
[6] Persson B. Bioinformatics in protein analysis. EXS. 2000;88:215-31
biotechnologist
New member
بيوانفورماتيك ابزارى براى تحليل حيات در سطح مولكولى
وظيفه اصلى بيوانفورماتيك طراحى سيستم هاى كامپيوترى و مدل هاى رياضى براى نگهدارى، مديريت و تحليل داده هاى بيولوژيكى است .
ابزارهاى بيوانفورماتيكى در آينده قادر خواهند بود كه با دانستن يك توالى ژنى، نحوه بروز صفت در سلول زنده را توصيف كنند .
بيوانفورماتيك دانشى بين رشته اى است. نقطه اتصال رياضيات، علوم محاسباتى و علوم زيستى. اين شاخه از علم با توجه به گسترش روزافزون حيطه هاى علمى و درگير شدن آنها با هم و طرح مسائل مشترك بين شاخه هايى از علم كه پيش از اين چندان ربطى به هم نداشتند از يك طرف و گسترش توجه به زيست شناسى و به خصوص زيست شناسى مولكولى در دو دهه اخير، بسيار مورد توجه پژوهشگران رياضى و زيست شناسان قرار گرفته است . اگر بخواهيم موضوع علم بيوانفورماتيك را در يك جمله خلاصه كنيم، مى توان گفت: طراحى سيستم هاى كامپيوترى و مدل هاى رياضى براى نگهدارى، مديريت و تحليل مجموعه عظيمى از داده هاى بيولوژيكى و همچنين ارائه دانش زيستى موضوع بيوانفورماتيك است . محتواى اين مجموعه عظيم داده اى چيست؟ بيوانفورماتيك با چه مسائلى درگير است؟ چه جايگاهى در كنار علوم ديگر دارد؟
پايگاه هاى داده جريان اطلاعاتى را كه منجر به بروز يك واكنش خاص توسط يك سلول زنده يا يك موجود چند سلولى مى شود را در دياگرام زير مى توان خلاصه كرد :
توالى ژنى، توالى RNA ، توالى پروتئين، ساختار پروتئين، عملكرد پروتئين، بروز صفت در سلول زنده .
براين اساس، هدف نهايى بيوانفورماتيك اين است كه با در دست داشتن توالى DNA هاى يك سلول يا يك موجود زنده، تمام خصوصيات و رفتارهاى آن را پيش بينى كند .
يكى از محرك هاى اصلى براى فعاليت روزافزون در زمينه بيوانفورماتيك پروژه هاى ژنوم و پروتيوم بوده اند. پروژه هاى ژنوم، با هدف تعيين كد توالى DNA هاى موجودات زنده تعريف شده اند كه مهمترين و بزرگ ترين آنها پروژه ژنوم انسانى است. اين پروژه كه يك برنامه بزرگ جهانى بود و دانشمندانى از سراسر جهان در آن شركت داشتند، وظيفه اش شناخت كامل DNA انسان است. اين پروژه يكى از چهار پروژه عظيم جهانى است كه البته به لطف ساخت دستگاهى به نام PCR كه به اين فرآيند سرعت بخشيد، در سال ۲۰۰۲ و سه سال پيش از موعد پانزده ساله پيش بينى شده اوليه، به پايان رسيد . پايگاه هاى داده اى اينترنتى مخصوص اين كار توالى هاى به دست آمده را در اختيار پژوهشگران قرار مى دهند. اين پايگاه ها كاملاً عمومى هستند و با وارد كردن هر توالى دلخواه مى توان تمام توالى هاى مشابه به همراه مجموعه كاملى از اطلاعات مربوط به آنها را استخراج كرد. اين پايگاه هاى بيوانفورماتيك حجم زيادى از اطلاعات ژنتيكى را در خود حفظ كرده اند و در طول مدت كوتاهى كه از راه اندازيشان مى گذرد، به مهمترين ابزار پژوهشى در زيست شناسى مولكولى مبدل گشته اند .
سرعت رشد اطلاعات موجود در پايگاه هاى داده اى به صورت نمايى رشد مى يابد. طورى كه براى مثال در پايگاه Gen Bank هر ۱۴ ماه حجم اطلاعات دو برابر مى شود. به طور مشابه براى پروتئين هم پروژه پروتيوم تعريف شده است. كه البته در اينجا حجم كار به طرز بسيار وحشتناكى بالاتر است. در عين حال روش هاى خوبى مثل روش هاى به كار رفته در پروژه ژنوم در دست نيست ضمن اينكه بسيارى از پروتئين ها و آنزيم ها، ناشناخته مانده اند. هدف اين پروژه ها تعيين توالى پروتئين ها و شكل ساختارى سه بعدى آنها است. به خصوص اين آخرى كه نقش اساسى در عملكردهاى پروتئين ها دارد. اگر پروژه ژنوم در طى يك فرآيند ۱۲ ساله به پايان رسيد ما با توجه به حجم كار پروژه پروتيوم، به نظر مى رسد كه حدود يك قرن براى به پايان رساندن اين پروژه كه با همكارى اكثر مراكز پژوهشى جهان در حال انجام است، لازم باشد .
زمينه هاى مهم بيوانفورماتيك
۱ - تحليل توالى هاى ژنوم
هدف اوليه بيوانفورماتيك طراحى روش هاى استخراج، نگهدارى، پردازش و تحليل تعداد بسيار زيادى از توالى ها بود. رسيدن به اين هدف، براى محققان علوم زيستى دستاورد عظيمى به شمار مى رود. به طور كلى در طى چند سال اخير، كاوش در اين پايگاه هاى داده اى براى پژوهشگران زيست شناسى مولكولى به يك فعاليت روزمره و نياز حياتى مبدل شده است. براى مثال فرض كنيد كه توالى قسمتى از يك DNA در آزمايشگاه به دست آمده است .
نخستين سئوالى كه به ذهن مى رسد اين است كه آيا اين توالى در برگيرنده يك ژن هست يا نه؟ در صورت مثبت بودن جواب، اين ژن در كجاى زنجيره DNA اصلى قرار دارد و نهايتاً آنزيمى را كه كد مى كند چه نقشى در سلول يا در فرآيندهاى حياتى ايفا مى كند؟ در غياب بيوانفورماتيك و ابزارهاى آن، ماه ها وقت لازم است تا يك تيم تحقيقاتى به حدس هاى اوليه اى درباره پاسخ سئوالات فوق برسد. در حالى كه تنها با يك كامپيوتر شخصى متصل به اين پايگاه هاى داده اى ظرف چند دقيقه مى توان به جواب قطعى يا حدس هايى محكم رسيد .
سرعت بالاى روش هاى تعيين توالى با روش هاى كامپيوترى و مدل هاى رياضى در طراحى تراشه هاى
DNA به دست آمده اند. دستگاه هاى فوق پيشرفته مجهز به تراشه هاى DNA
قادر هستند ضمن تعيين توالى همزمان هزاران قطعه نوكلئوتيدى آنها را به طور خودكار در پايگاه هاى داده اى به ثبت برساند .
۲ - پيش بينى ساختار سه بعدى (ساختار سوم و چهارم) پروتئين
كاركرد مولكول هاى عظيم پروتئين به شدت به شكل فضايى و ساختار سه بعدى آنها بستگى دارد. از طرفى همان گونه كه ديديم ژن ها نيز از طريق عملكرد پروتئين هايى كه مى سازند، نقش خود را اعمال مى كنند. بنابراين شناخت كامل ماهيت و وظيفه ژن ها، منوط به دانستن اطلاعات كافى درباره پروتئين ها است. ولى پروژه هاى پروتيوم با وجود اين اهميت حياتى، به كندى پيش مى روند .
دلايل اين كندى پيشرفت، هزينه هاى زياد و كندى روند تعيين توالى پروتئين ها و مشكل بودن تعيين ساختار سه بعدى آنها در آزمايشگاه است. با توجه به سرعت بالاى روند كار در پروژه هاى ژنوم، حل مسائل پروتئينى مهمترين چالش حال حاضر بيوانفورماتيك به حساب مى آيد .
دو اصل اساسى براى تعيين ساختار سه بعدى پروتئين از روى توالى آن وجود دارد كه هر كدام روش جداگانه اى را براى حل مسئله ساختار پيشنهاد مى كنند :
* پروتئين هايى كه توالى نسبتاً مشابهى دارند، شكل فضايى شبيه به هم پيدا مى كنند : جست وجو براى يافتن توالى هاى مشابه .
* شكل فضايى مولكول به نحوى است كه به حداقل انرژى برسد: استفاده از قوانين شيمى، فيزيك و ترموديناميك .
۳ - تحليل كاركردى در سطح ژنوم
ابزارهاى تحليل كلان داده هاى زيستى، روش كار پژوهش هاى مهندسى ژنتيك، داروسازى و زيست شناسى را دگرگون كرده اند. فناورى جديد بيوانفورماتيكى امكانات جديد و بسيار قوى را فراهم ساخته است؛ مثل بررسى همزمان ميزان فعاليت هزاران ژن در سلول، تحليل نحوه تعامل تعداد زيادى پروتئين و تحليل خصوصيات هزاران سلول جهش يافته در آن واحد. اين مسائل با به كارگيرى روش هاى آمارى پيشرفته و كلاستربندى حل شده اند . دانش مربوط به اين بخش تحت عنوان � ژنوم شناسى كاركردى � به يكى از فعال ترين زمينه هاى تحقيقى در بيوانفورماتيك مبدل شده است .
از دستاوردهاى مهم در اين زمينه مى توان به پيش بينى نقش و كاركرد ژن ها در سلول بدون نياز به تحليل داده هاى پروتئينى اشاره كرد .
۴ - ايجاد و مديريت پايگاه هاى داده اى
صرف نظر از نوع داده هاى توليد شده در زيست شناسى مولكولى و نحوه تحليل و تفسير آنها، بايد اين داده ها را از طريق پايگاه هايى در اختيار پژوهشگران قرار داد. اما نحوه اين ارائه هم مشكلات خاص خود را پيش رو دارد؛ مثل نحوه حصول اطمينان از درستى داده هاى ثبت شده و چگونگى نمايش مفيد داده ها براى كاربران. از اين جهت اداره كنندگان پايگاه هاى بزرگ بيوانفورماتيكى، چالش هايى بيش از يك مهندس پيش رو دارند .
۵ - مدل سازى رياضى فرآيندهاى حيات
استفاده كنندگان ابزارها و داده هاى بيوانفورماتيكى محدود به متخصصان زيست شناسى مولكولى نمى شود. گروهى كه اخيراً به اهميت بيوانفورماتيك پى برده اند، فيزيولوژيست ها هستند. آنها با استفاده از حجم عظيم داده هاى ژنومى و پروتيومى در تلاشند تا راه شبيه سازى فرآيندهاى بيوشيميايى سلول هاى زنده را هموار سازند .
تلاش محققان اين است كه فرآيندهاى خاص سلولى را شبيه سازى كرده و با يك پارچه سازى آنها به يك سلول كامل برسند كه در اين صورت يكى از هدف هاى مهم بيوانفورماتيك علوم زيستى محقق خواهد شد؛ يعنى درك كامل ساز و كار ارگانيسم هاى زنده در سطح مولكولى .
در خاتمه بايد يادآور شد كه اهميت بيوانفورماتيك تنها در سرعت بخشيدن به كارهاى آزمايشگاهى نيست بلكه گسترش اين شاخه علمى و طرح و پاسخگويى به سئوالات جديد افق هاى نوينى را پيش روى زيست شناسان گشوده است.
وظيفه اصلى بيوانفورماتيك طراحى سيستم هاى كامپيوترى و مدل هاى رياضى براى نگهدارى، مديريت و تحليل داده هاى بيولوژيكى است .
ابزارهاى بيوانفورماتيكى در آينده قادر خواهند بود كه با دانستن يك توالى ژنى، نحوه بروز صفت در سلول زنده را توصيف كنند .
بيوانفورماتيك دانشى بين رشته اى است. نقطه اتصال رياضيات، علوم محاسباتى و علوم زيستى. اين شاخه از علم با توجه به گسترش روزافزون حيطه هاى علمى و درگير شدن آنها با هم و طرح مسائل مشترك بين شاخه هايى از علم كه پيش از اين چندان ربطى به هم نداشتند از يك طرف و گسترش توجه به زيست شناسى و به خصوص زيست شناسى مولكولى در دو دهه اخير، بسيار مورد توجه پژوهشگران رياضى و زيست شناسان قرار گرفته است . اگر بخواهيم موضوع علم بيوانفورماتيك را در يك جمله خلاصه كنيم، مى توان گفت: طراحى سيستم هاى كامپيوترى و مدل هاى رياضى براى نگهدارى، مديريت و تحليل مجموعه عظيمى از داده هاى بيولوژيكى و همچنين ارائه دانش زيستى موضوع بيوانفورماتيك است . محتواى اين مجموعه عظيم داده اى چيست؟ بيوانفورماتيك با چه مسائلى درگير است؟ چه جايگاهى در كنار علوم ديگر دارد؟
پايگاه هاى داده جريان اطلاعاتى را كه منجر به بروز يك واكنش خاص توسط يك سلول زنده يا يك موجود چند سلولى مى شود را در دياگرام زير مى توان خلاصه كرد :
توالى ژنى، توالى RNA ، توالى پروتئين، ساختار پروتئين، عملكرد پروتئين، بروز صفت در سلول زنده .
براين اساس، هدف نهايى بيوانفورماتيك اين است كه با در دست داشتن توالى DNA هاى يك سلول يا يك موجود زنده، تمام خصوصيات و رفتارهاى آن را پيش بينى كند .
يكى از محرك هاى اصلى براى فعاليت روزافزون در زمينه بيوانفورماتيك پروژه هاى ژنوم و پروتيوم بوده اند. پروژه هاى ژنوم، با هدف تعيين كد توالى DNA هاى موجودات زنده تعريف شده اند كه مهمترين و بزرگ ترين آنها پروژه ژنوم انسانى است. اين پروژه كه يك برنامه بزرگ جهانى بود و دانشمندانى از سراسر جهان در آن شركت داشتند، وظيفه اش شناخت كامل DNA انسان است. اين پروژه يكى از چهار پروژه عظيم جهانى است كه البته به لطف ساخت دستگاهى به نام PCR كه به اين فرآيند سرعت بخشيد، در سال ۲۰۰۲ و سه سال پيش از موعد پانزده ساله پيش بينى شده اوليه، به پايان رسيد . پايگاه هاى داده اى اينترنتى مخصوص اين كار توالى هاى به دست آمده را در اختيار پژوهشگران قرار مى دهند. اين پايگاه ها كاملاً عمومى هستند و با وارد كردن هر توالى دلخواه مى توان تمام توالى هاى مشابه به همراه مجموعه كاملى از اطلاعات مربوط به آنها را استخراج كرد. اين پايگاه هاى بيوانفورماتيك حجم زيادى از اطلاعات ژنتيكى را در خود حفظ كرده اند و در طول مدت كوتاهى كه از راه اندازيشان مى گذرد، به مهمترين ابزار پژوهشى در زيست شناسى مولكولى مبدل گشته اند .
سرعت رشد اطلاعات موجود در پايگاه هاى داده اى به صورت نمايى رشد مى يابد. طورى كه براى مثال در پايگاه Gen Bank هر ۱۴ ماه حجم اطلاعات دو برابر مى شود. به طور مشابه براى پروتئين هم پروژه پروتيوم تعريف شده است. كه البته در اينجا حجم كار به طرز بسيار وحشتناكى بالاتر است. در عين حال روش هاى خوبى مثل روش هاى به كار رفته در پروژه ژنوم در دست نيست ضمن اينكه بسيارى از پروتئين ها و آنزيم ها، ناشناخته مانده اند. هدف اين پروژه ها تعيين توالى پروتئين ها و شكل ساختارى سه بعدى آنها است. به خصوص اين آخرى كه نقش اساسى در عملكردهاى پروتئين ها دارد. اگر پروژه ژنوم در طى يك فرآيند ۱۲ ساله به پايان رسيد ما با توجه به حجم كار پروژه پروتيوم، به نظر مى رسد كه حدود يك قرن براى به پايان رساندن اين پروژه كه با همكارى اكثر مراكز پژوهشى جهان در حال انجام است، لازم باشد .
زمينه هاى مهم بيوانفورماتيك
۱ - تحليل توالى هاى ژنوم
هدف اوليه بيوانفورماتيك طراحى روش هاى استخراج، نگهدارى، پردازش و تحليل تعداد بسيار زيادى از توالى ها بود. رسيدن به اين هدف، براى محققان علوم زيستى دستاورد عظيمى به شمار مى رود. به طور كلى در طى چند سال اخير، كاوش در اين پايگاه هاى داده اى براى پژوهشگران زيست شناسى مولكولى به يك فعاليت روزمره و نياز حياتى مبدل شده است. براى مثال فرض كنيد كه توالى قسمتى از يك DNA در آزمايشگاه به دست آمده است .
نخستين سئوالى كه به ذهن مى رسد اين است كه آيا اين توالى در برگيرنده يك ژن هست يا نه؟ در صورت مثبت بودن جواب، اين ژن در كجاى زنجيره DNA اصلى قرار دارد و نهايتاً آنزيمى را كه كد مى كند چه نقشى در سلول يا در فرآيندهاى حياتى ايفا مى كند؟ در غياب بيوانفورماتيك و ابزارهاى آن، ماه ها وقت لازم است تا يك تيم تحقيقاتى به حدس هاى اوليه اى درباره پاسخ سئوالات فوق برسد. در حالى كه تنها با يك كامپيوتر شخصى متصل به اين پايگاه هاى داده اى ظرف چند دقيقه مى توان به جواب قطعى يا حدس هايى محكم رسيد .
سرعت بالاى روش هاى تعيين توالى با روش هاى كامپيوترى و مدل هاى رياضى در طراحى تراشه هاى
DNA به دست آمده اند. دستگاه هاى فوق پيشرفته مجهز به تراشه هاى DNA
قادر هستند ضمن تعيين توالى همزمان هزاران قطعه نوكلئوتيدى آنها را به طور خودكار در پايگاه هاى داده اى به ثبت برساند .
۲ - پيش بينى ساختار سه بعدى (ساختار سوم و چهارم) پروتئين
كاركرد مولكول هاى عظيم پروتئين به شدت به شكل فضايى و ساختار سه بعدى آنها بستگى دارد. از طرفى همان گونه كه ديديم ژن ها نيز از طريق عملكرد پروتئين هايى كه مى سازند، نقش خود را اعمال مى كنند. بنابراين شناخت كامل ماهيت و وظيفه ژن ها، منوط به دانستن اطلاعات كافى درباره پروتئين ها است. ولى پروژه هاى پروتيوم با وجود اين اهميت حياتى، به كندى پيش مى روند .
دلايل اين كندى پيشرفت، هزينه هاى زياد و كندى روند تعيين توالى پروتئين ها و مشكل بودن تعيين ساختار سه بعدى آنها در آزمايشگاه است. با توجه به سرعت بالاى روند كار در پروژه هاى ژنوم، حل مسائل پروتئينى مهمترين چالش حال حاضر بيوانفورماتيك به حساب مى آيد .
دو اصل اساسى براى تعيين ساختار سه بعدى پروتئين از روى توالى آن وجود دارد كه هر كدام روش جداگانه اى را براى حل مسئله ساختار پيشنهاد مى كنند :
* پروتئين هايى كه توالى نسبتاً مشابهى دارند، شكل فضايى شبيه به هم پيدا مى كنند : جست وجو براى يافتن توالى هاى مشابه .
* شكل فضايى مولكول به نحوى است كه به حداقل انرژى برسد: استفاده از قوانين شيمى، فيزيك و ترموديناميك .
۳ - تحليل كاركردى در سطح ژنوم
ابزارهاى تحليل كلان داده هاى زيستى، روش كار پژوهش هاى مهندسى ژنتيك، داروسازى و زيست شناسى را دگرگون كرده اند. فناورى جديد بيوانفورماتيكى امكانات جديد و بسيار قوى را فراهم ساخته است؛ مثل بررسى همزمان ميزان فعاليت هزاران ژن در سلول، تحليل نحوه تعامل تعداد زيادى پروتئين و تحليل خصوصيات هزاران سلول جهش يافته در آن واحد. اين مسائل با به كارگيرى روش هاى آمارى پيشرفته و كلاستربندى حل شده اند . دانش مربوط به اين بخش تحت عنوان � ژنوم شناسى كاركردى � به يكى از فعال ترين زمينه هاى تحقيقى در بيوانفورماتيك مبدل شده است .
از دستاوردهاى مهم در اين زمينه مى توان به پيش بينى نقش و كاركرد ژن ها در سلول بدون نياز به تحليل داده هاى پروتئينى اشاره كرد .
۴ - ايجاد و مديريت پايگاه هاى داده اى
صرف نظر از نوع داده هاى توليد شده در زيست شناسى مولكولى و نحوه تحليل و تفسير آنها، بايد اين داده ها را از طريق پايگاه هايى در اختيار پژوهشگران قرار داد. اما نحوه اين ارائه هم مشكلات خاص خود را پيش رو دارد؛ مثل نحوه حصول اطمينان از درستى داده هاى ثبت شده و چگونگى نمايش مفيد داده ها براى كاربران. از اين جهت اداره كنندگان پايگاه هاى بزرگ بيوانفورماتيكى، چالش هايى بيش از يك مهندس پيش رو دارند .
۵ - مدل سازى رياضى فرآيندهاى حيات
استفاده كنندگان ابزارها و داده هاى بيوانفورماتيكى محدود به متخصصان زيست شناسى مولكولى نمى شود. گروهى كه اخيراً به اهميت بيوانفورماتيك پى برده اند، فيزيولوژيست ها هستند. آنها با استفاده از حجم عظيم داده هاى ژنومى و پروتيومى در تلاشند تا راه شبيه سازى فرآيندهاى بيوشيميايى سلول هاى زنده را هموار سازند .
تلاش محققان اين است كه فرآيندهاى خاص سلولى را شبيه سازى كرده و با يك پارچه سازى آنها به يك سلول كامل برسند كه در اين صورت يكى از هدف هاى مهم بيوانفورماتيك علوم زيستى محقق خواهد شد؛ يعنى درك كامل ساز و كار ارگانيسم هاى زنده در سطح مولكولى .
در خاتمه بايد يادآور شد كه اهميت بيوانفورماتيك تنها در سرعت بخشيدن به كارهاى آزمايشگاهى نيست بلكه گسترش اين شاخه علمى و طرح و پاسخگويى به سئوالات جديد افق هاى نوينى را پيش روى زيست شناسان گشوده است.
بیوتکنولوژی
New member
بجه ها با این حساب مهم ترین درس دکترا بیوتک سلولی مولکولیه؟؟؟ میشه بفرمایید بهترین منبع برای خوندن این درس چیه؟؟ در حد دکترا؟؟؟؟
biotech_92
New member
دوستان دک تر اسما عیلی فرمودن دیروز با بورد بیوتک صحبت کردن به احتمال خیلی زیاد امسال دوباره ضرایب و دروس به روال گذشته برمیگرده تا بعد برای سال دیگه تصمیم گرفته شه مثل اینکه خیلی مخالفت شده با این تغییر ضرایب و حذف دروس مخصوصا باکتری
آخرین ویرایش: