افزایش مصرف غذاهای چرب و آماده، و عدم فعالیت مناسب یا گسترش زندگی ماشینی، بیماری*های مختلفی به همراه آورده است. درگیری کبدی، از جمله مضرات مصرف مواد غذایی نامناسب می *باشد. امروزه متاسفانه بیماری کبد چرب که نسبتاً شایع شده است، با وزن بیمار ارتباطی مستقیم دارد و با توجه به افزایش چاقی در جوامع مختلف (از جمله ایران) نیز رو به افزایش است.
برای آشنایی بیشتری با این بیماری، با دکتر "محمدجواد احسانی اردکانی" فوق تخصص بیماری*های گوارش و کبد به گفتگو می* نشینیم:
کبد چرب چیست؟
منظور از کبد چرب، رسوب چربی (عمدتاً از چربی*های خنثی مثل تری گلیسیرید) در کبد است که در رابطه با مصرف الکل می تواند باشد که به آن "Alcoholic Fatty Liver" می* گویند، یا بدون مصرف الکل و یا در حضور میزان بسیار جزیی از الکل (که برای کبد خطر ساز نیست) ایجاد می *شود که تحت عنوان کلی "Non Alcoholic Fatty Liver Disease" (بیماری کبد چرب غیر الکلی) گفته می* شود.
رسوب چربی در کبد از نظر شکل ذرات چربی و از نظر اهمیت بالینی و فیزیوپاتولوژی به دو نوع "Micro Vesicular" و "Macro Vesicular" تقسیم می* شود.
آنچه مورد بحث فعلی است نوع "Macro Vesicular" است، یعنی رسوب ذرات درشت چربی در سلول*های کبد که به جابجا شدن ارگان*های داخل سلولی منجر می *شود، اما فعالیت* آنها را مختل نمی *سازد. این عارضه در حال حاضر نسبتاً شایع بوده و روز به روز ارزش بیشتری در بیماران مزمن کبدی (که علت خاصی برای بیماری شان پیدا نمی *شود) پیدا می *کند.
میزان شیوع بیماری کبد چرب تا چه حد است؟
شیوع کبد چرب در جوامع مختلف گوناگون است. براساس آماری، شیوع کبد چرب غیر الکلی 9- 7 درصد در کشورهای غربی و 2/1 درصد در ژاپن گزارش شده است. البته این آمار بیان گر درصد واقعی کبد چرب نمی *تواند باشد.
احتمال پیدایش کبد چرب غیرالکلی با وزن بیمار ارتباط مستقیم دارد و با توجه به افزایش چاقی در جوامع مختلف از جمله ایران، شیوع این عارضه نیز رو به افزایش است.
این عارضه در چه افرادی نمود پیدا می *کند؟
در کسانی که عوامل خطر پیدایش کبد چرب را دارند، مثل افراد چاق، مبتلایان به دیابت و چربی خون بالا و بی *تحرک.
مصرف بعضی داروها نیز می *تواند باعث رسوب چربی در کبد گردد. در این زمینه می *توان به استروئید، ویتامین A، متوتروکسات، آسپیرین، آمیودارون و استروژن سنتیک اشاره نمود. همچنین کاهش سریع وزن در کسانی که قبلاً به چاقی مبتلا بوده***اند، می* تواند این عارضه را در پی داشته باشد.
در کسانی که سوء تغذیه ی پروتئینی دارند یا به سبب چاقی مفرط، جراحی*های پیوند بای پس(Bypass) روده*ای انجام داده*اند نیز کبد چرب دیده می *شود. به دنبال تغذیه ی وریدی طولانی مدت نیز این عارضه بروز می *کند.
در زمینه ی بعضی بیماری*های مزمن از جمله: کولیت زخمی نیز کبد چرب گزارش شده است.
در مواردی نیز هیچ علت یا بیماری زمینه **ای برای کبد چرب پیدا نمی* شود. بنابراین در کسی که دارای آنزیم*های کبدی Alanine aminotransferease (ALT), aspartate aminotransferase (AST) افزایش یافته در آزمایش می *باشد و هیچ علتی برای آن پیدا نمی* شود، باید به فکر کبد چرب بود.
قابل ذکر است بیماری کبد چرب در هر سنی دیده می *شود، اما بیشترین شیوع آن بین 60- 40 سالگی است. همچنین" "Non Alcoholic Steatohepatitis (کبد چرب غیرالکلی همراه با التهاب در نسج کبد) در خانم*ها شایع*تر است.
علائم بیماری کبد چرب چیست؟
در بیشتر موارد این عارضه بدون علامت است و پزشک در بررسی آزمایشگاهی یا "سونوگرافی" یا "سی تی اسکن" که به علل دیگر انجام می* شود، متوجه آن می *شود.
فرد به ندرت از ضعف و خستگی و احساس سنگینی و فشار در ناحیه ی فوقانی و راست شکم شاکی است، به خصوص این علائم در مواردی که کبد چرب سریع ایجاد شده باشد، بیشتر بروز می *کند.
درد شدید غیرقابل تحمل، زردی، تب، لرز در کبد چرب دیده نمی *شود و در معاینه ی فیزیکی نیز تنها علامت "حساس بودن لبه ی کبد" در لمس است.