مي*توان* گفت* كه* در توليد همه*گونه* ازواكسنها از تكنيكهاي* بيوتكنولوژي* بهره*گرفته* شده* و مي*شود. ليكن* اوج* توانمنديهاي* بيوتكنولوژي* نوين* را مي*توان* در واكسنهاي* نوتركيب* نسل* چهارم* (ونيز
DNA واكسنها) مشاهده* كرد.تابحال* براي* توليد واكسنها از ميكروارگانيسم*هاي* ضعيف* شده* يا كشته* شده* يااجزاء آنها كه* بصورت* طبيعي* از آنها استخراج* مي*شدند استفاده* مي*شد و اين* امردر موارد قابل* توجهي* باعث* ايجاد عوارض* جانبي* در افراد مي*گرديد. ليكن* با توسعه* تكنيكهاي DNA نوتركيب*، واكسنهاي* نسل* چهارم* توليد شدند كه* در آن*ها تنها از جزء مؤثر در ايجاد ايمني* (جزء ايمونوژن*) ميكروارگانيسم*ها استفاده* مي*شود.نمونه* آن* واكسن* ساب*يونيتي* مؤثر در برابر هپاتيت* B مي*باشد.
فرآيند توليد يك* واكسن* نوتركيب* بسيار طولاني*و پيچيده* مي*باشد. در ابتدا بيوتكنولوژيستها بايد ايمونوژن*ترين* جزءميكروارگانيسم*ها را كه* معمولاً پروتئينها يا گليكوپرتئينهاي* غشائي* هستند طبق *فرآيندهاي* بسيار طولاني* و پيچيده* شناسائي* كنند و پس* از آن* با شناسائي* محل* وتوالي* ژن* آن* در ژنوم* ميكروارگانيسم* اقدام* به* تكثير آن* بخش* كرده* و قطعات*تكثير شده* را درون* پلاسميدهاي* ويژه* كلونينگ* قرار دهند و سپس* اقدام* به*انتقال* پلاسميدهاي* نوتركيب* به* سلول* ميزبان* مناسب* براي* توليد آن* پروتئين* بنمايند. درصورت* موفقيت* در توليد اقتصادي* يك* پروتئين*كانديد براي* واكسن* يك* بانك* سلولي* و يك* بانك* پلاسميد از سلولهاي* نوتركيب*ايجاد شده* و ساختارهاي* پلاسميدي* آنها ايجاد مي*شود كه* براي* مراحل* بعد مورداستفاده* قرار گيرد. براي* تأييد اين* واكسن* از نظر مؤثر بودن*،كارآئي* و بي*ضرر بودن* براي* انسان* (يا دام*) (Clinical Trials) مراحل* زيادي* بايد طي *شود كه* چندين* سال* بطول* مي*كشد. براي* توليد صنعتي* و تجاري* يك* واكسن* نيازبه* سرمايه*گذاري* فراواني* مي*باشد. بخشي* از اين* سرمايه*گذاري* بايد براي* ايجاد يك* محيط* كاملاً استاندارد مطابق* با شرايط*GMP (Good Manufacturing Practice) و تسهيلات* و تأسيسات *استاندارد مطابق* با GMP و افراد كاملاً متخصص* وآموزش* ديده* و ايجاد يك* سيستم* با ثبات* حفظ* كيفيت* گردد.
DNA واكسنها) مشاهده* كرد.تابحال* براي* توليد واكسنها از ميكروارگانيسم*هاي* ضعيف* شده* يا كشته* شده* يااجزاء آنها كه* بصورت* طبيعي* از آنها استخراج* مي*شدند استفاده* مي*شد و اين* امردر موارد قابل* توجهي* باعث* ايجاد عوارض* جانبي* در افراد مي*گرديد. ليكن* با توسعه* تكنيكهاي DNA نوتركيب*، واكسنهاي* نسل* چهارم* توليد شدند كه* در آن*ها تنها از جزء مؤثر در ايجاد ايمني* (جزء ايمونوژن*) ميكروارگانيسم*ها استفاده* مي*شود.نمونه* آن* واكسن* ساب*يونيتي* مؤثر در برابر هپاتيت* B مي*باشد.
فرآيند توليد يك* واكسن* نوتركيب* بسيار طولاني*و پيچيده* مي*باشد. در ابتدا بيوتكنولوژيستها بايد ايمونوژن*ترين* جزءميكروارگانيسم*ها را كه* معمولاً پروتئينها يا گليكوپرتئينهاي* غشائي* هستند طبق *فرآيندهاي* بسيار طولاني* و پيچيده* شناسائي* كنند و پس* از آن* با شناسائي* محل* وتوالي* ژن* آن* در ژنوم* ميكروارگانيسم* اقدام* به* تكثير آن* بخش* كرده* و قطعات*تكثير شده* را درون* پلاسميدهاي* ويژه* كلونينگ* قرار دهند و سپس* اقدام* به*انتقال* پلاسميدهاي* نوتركيب* به* سلول* ميزبان* مناسب* براي* توليد آن* پروتئين* بنمايند. درصورت* موفقيت* در توليد اقتصادي* يك* پروتئين*كانديد براي* واكسن* يك* بانك* سلولي* و يك* بانك* پلاسميد از سلولهاي* نوتركيب*ايجاد شده* و ساختارهاي* پلاسميدي* آنها ايجاد مي*شود كه* براي* مراحل* بعد مورداستفاده* قرار گيرد. براي* تأييد اين* واكسن* از نظر مؤثر بودن*،كارآئي* و بي*ضرر بودن* براي* انسان* (يا دام*) (Clinical Trials) مراحل* زيادي* بايد طي *شود كه* چندين* سال* بطول* مي*كشد. براي* توليد صنعتي* و تجاري* يك* واكسن* نيازبه* سرمايه*گذاري* فراواني* مي*باشد. بخشي* از اين* سرمايه*گذاري* بايد براي* ايجاد يك* محيط* كاملاً استاندارد مطابق* با شرايط*GMP (Good Manufacturing Practice) و تسهيلات* و تأسيسات *استاندارد مطابق* با GMP و افراد كاملاً متخصص* وآموزش* ديده* و ايجاد يك* سيستم* با ثبات* حفظ* كيفيت* گردد.