دکترای علوم آزمایشگاهی بالینی در آمریکا
در كشورهاي پيشرفته به ويژه در آمريكا و كانادا، دانشگاهها هويتي مستقل دارند و فعاليتهاي آنها زير نظر دولت نميباشد و برنامههاي آموزشي دورههاي دانشگاهي آنها توسط انجمنهاي تخصصي هر رشته و با استفاده از نظرات انجمنها، ارگانها و صاحبنظران مختلف تهيه، تصويب و پس از نظرسنجيهاي عمومي و تخصصي جهت اجرا به دانشگاهها ابلاغ ميگردد. اين قبيل انجمنها را آژانسهاي اعتباردهي يا “Accrediting Agencies” گويند.
در كشور آمريكا، آژانس ملي اعتباربخشي ((NAACLS يك آژانس مستقل و غير انتفاعي براي علوم آزمايشگاهي باليني است كه كيفيت و تماميت برنامههاي آموزشي را كه منجر به تربيت افراد حرفهاي و تخصصي جهت فعاليت در آزمايشگاهها ميشود، تضمين مينمايد. اين آژانس در سال ۱۹۷۳ تأسيس شده و از آن زمان با همراهي انجمن آمريكايي علوم آزمايشگاهي باليني (ASCLS) به عنوان قائم مقام و جانشين بورد انجمن آمريكايي آسيب شناسي باليني (ASCP) فعاليت كرده است.
اين آژانس استانداردهايي را پديد ميآورد تا در مقايسه با آن، برنامههاي آموزشي مورد ارزيابي قرار گرفته و پيشبرد برنامههاي نظارتي خود را ارتقاء داده و در صورت لزوم مشاوره و آموزشهايي براي تضمين پيامدهاي حرفهاي مناسب سطح ورود به هر دوره را ارائه كرده و ميكند.امور آژانس توسط سه كميته پژوهشي، يك هيئت رئيسه و يك دفتر اجرائي و صدها داوطلب انجام ميشود.
“NAACLS” با در نظر گرفتن مشكلات و واقعيتهاي موجود در آزمايشگاههاي باليني آمريكا، از سال ۲۰۰۰ ميلادي با برگزاري چندين كنفرانس به اين نتيجه رسيد كه برنامههاي آموزشي فعلي آزمايشگاهي پاسخگوي نيازهاي جامعه پزشكي آمريكا نيست و جاي خالي يك رشته شغلي كه بتواند به عنوان حلقه گمشده، فضاي خالي بين پزشكان باليني، پرستاران، بيماران و پرسنل آزمايشگاهها را پر كند، به شدت احساس ميشود.
به دنبال اين كنفرانسها با برنامهريزي و مطالعات متمادي،گروهي تحت عنوان “”GTF مأمور بررسي اين مسئله شدند.
گروه GTF”” طي ۲ سال، از سال ۲۰۰۴ تا سال ۲۰۰۶، با برگزاري چندين تله كنفرانس، كنفرانس حضوري و مطالعات فراوان و ردوبدل كردن چندين نامه الكترونيكي با صاحب نظران پزشكي و آزمايشگاهي، سازمانهاي اعتباربخشي و آزمايشگاههاي باليني بزرگ و معتبر آمريكا پيشنهاد تأسيس دوره جديدي بنام دكتراي علوم آزمايشگاهي باليني “”Doctor of Clinical Laboratory Science ((DCLS را به “”NAACLS ارائه داد.
آژانس هم با بررسيهاي فراوان، از ماه ژوئيه تا سپتامبر ۲۰۰۶، پيشنويس برنامه DCLS”” را براي نظرسنجي عمومي بر روي پايگاه اينترنتي خود قرار داد و در تاريخ سيامسپتامبر ۲۰۰۶ اين برنامه به تصويب نهايي آژانس رسيد و به كليه دانشگاههاي آمريكا ابلاغ شد.
در اساسنامه اين دوره نقش دكتراي علوم آزمايشگاه باليني چنين تعريف شده است:
«انتظار ميرود كه دكتراي باليني علوم آزمايشگاهي، پايان تحصيلات حرفهاي در حرفه علوم آزمايشگاهي باليني باشد».
اين رشتة تحصيلي، فرصتهاي جديدي براي پيشرفت حرفهاي در حوزههاي متعددي كه شامل مؤسسههاي باليني، آزمايشگاههاي دولتي، سازمانهاي تحقيقاتي و آزمايشگاههاي دانشگاهي ميباشد را پديد ميآورد.
دارندگان مدرك دكتراي باليني علوم آزمايشگاهي، به عنوان واسطة مشترك مؤثري بين پزشك، تحقيقات پزشكي و سياستهاي مراقبت بهداشتي عمل خواهند كرد. آنها از طريق حذف تستهاي غير ضروري و افزودن تستهاي لازم كه توسط پزشك درخواست نشدهاند، استفاده صحيح و مؤثر از تستهاي آزمايشگاهي را تضمين خواهند كرد. بدين ترتيب كاهش هزينهها، تشخيص سريعتر و ارتقاء كيفي وضعيت بيماران حاصل خواهد شد.
مسئوليتهاي افراد داراي مدرك دكتراي علوم آزمايشگاهي باليني در حوزههاي مختلف چنين تعريف شده است:
اين افراد در حوزه مراقبت از بيمار با استفاده از الگوريتمهاي تستهاي آزمايشگاهي و اطلاعات و آگاهي كه از موارد تشخيصي و درماني دارند، با نوشتن يادداشت و تذكر روي برگة جواب آزمايشها، استفاده و كاربرد ”آزمايشها” در درمان را تسهيل ميكنند.
در حوزه آموزش، بهعنوان عضو هئيت علمي دانشگاهها، مشاور بيماران و خانوادهها بوده و با ارائه مشاوره به دستاندركاران امر پزشكي و مراقبتهاي بهداشتي، به نحو مؤثري موجب انتشار اطلاعات آزمايشگاهي خواهند شد. آنها به متخصصان امور بهداشتي و عموم مردم، درباه آزمايشهايي كه نياز به نسخه پزشك ندارند و تستهاي آزمايشگاهي بر بالين بيمار .,(Point of Care Testing) آموزش خواهند داد، همچنين دست اندركاران امور بهداشتي را آگاه خواهند كرد و در مورد آناليتها و تستهاي جديدي كه حاصل پيشرفت فناوريهاي روبه توسعه هستند آموزش خواهند داد.
در حوزه كاربردهاي تحقيقاتي، آنها تحقيقات باليني را انجام داده و يافتههاي تحقيقاتي را به شكل كاربردي در امر بالين به كار خواهند گرفت.
در حوزه سياست مراقبتهاي بهداشتي نيز، آنها در دستههاي مختلف تصميمگيري و سياستگزاري شركت كرده و پيشنهادات خود را ارائه خواهند داد، همچنين وارد حوزههايي نظير وكالت حرفهاي و اخلاق پزشكي خواهند شد.
در حوزه وابسته به ارائه خدمات بهداشتي نيز، آنها بخش جداييناپذير مديريت مراكز آزمايشگاهي،اداره كل خدمات آزمايشگاهي بوده و با تجزيه و تحليل پيامدهاي آزمايشگاهي در حوزههاي كاري متعدد نظير؛ مراقبت مستقيم از بيمار، مديريتهاي صنعتي، سلامت عمومي و مؤسسات دولتي،خصوصي، باليني و دانشگاهي، دسترسي به خدمات آزمايشگاهي را تضمين ميكنند.
“تحصيلات دارندگان DCLS” :
از آنجائيكه دارندگان درجه دكتراي علوم آزمايشگاهي باليني، در رابطه با آزمايشهاي تشخيصي و آزمايشگاه باليني فعاليت ميكنند بسيار حياتي و مهم است كه فارغالتحصيلان اين دوره به طور گستردهاي در تمام رشتههاي علمي آزمايشگاهي تحصيل كرده باشند. در نتيجه، افراديكه ميخواهند وارد دوره دكتراي باليني اين رشته شوند، بايد داراي مدرك ليسانس علوم آزمايشگاهي بوده و اعتبار علمي مدرك ليسانس آنان توسط “NCA” يا ” “ASCPتأييد شده باشد. NAACLS”” استانداردهايي را به عنوان حداقل نيازها ارائه كرده و ضمناً فرآيندي را به منظور اعتباربخشي برنامههاي آموزشي دكتراي باليني به اجرا درخواهد آورد. اگر يك مؤسسه دانشگاهي قصد داشته باشد دوره آموزش همزمان “Ph.D” و دكتراي باليني را به اجرا در آورد، “NAACLS” فقط بخش دكتراي باليني آنرا مورد تأييد قرار خواهد داد..
دانشآموختگان اين دوره لازم است كه اطلاعات گستردهاي در حوزههاي علمي كه در روند مراقبت از بيماران تأثير گذار است داشته باشند. اين حوزهها شامل بيوشيمي، ژنتيك، فارماكوكينتيك و فيزيوپاتولوژي ميشوند، اما به اينها نيز محدود نخواهند بود.
ضمناً بايداطلاعات پزشكي ضروري براي ارائه و هماهنگ سازي مراقبت از بيمار را داشته باشند. بدست آوردن چنين اطلاعاتي نيازمند شركت در دورههاي انترني باليني و شركت در راندهاي باليني ميباشد “NAACLS” و گروه “”GTF از اين كه پس از ۶ سال تحقيق و مشاوره و برنامهريزي به چنين دوره آموزشي دست يافتهاند بسيار خرسند هستند و اميد دارند كه آينده آزمايشگاههاي باليني امريكا با جذب دانشآموختگان اين دوره به نحوه چشمگيري متحول گردد.
يادآوري ميشود كه در كشور ما ۲۲ سال پيش چنين رشتهاي با برگزاري سمينارها و جلسات متعددي توسط كميته پزشكي شورايعالي انقلاب فرهنگي با همين اهداف، كاربرد و مشخصات به تصويب رسيد و از سال ۶۴ تا ۷۳ اقدام به پذيرش و تربيت حدود ۱۳۰۰ نفر با عنوان دكتراي علوم آزمايشگاهي نمود كه به اذعان همگان، انقلابي در سطح آزمايشگاههاي كشور ايجاد شد و باعث ارتقاء كيفيت و گسترش خدمات آزمايشگاهي در سطح كشور گرديد و ولي به دلايل نا مشخصي و با اين ذهنيت كه نياز به اين دوره رفع گرديده، پذيرش اين دوره متوقف شد. اما ميبينيم كه ۱۳ سال پس از اين تصميم در ايران، كشور آمريكا طي ۶ سال تحقيق به نياز مبرم خود به تأسيس چنين دورهاي پي ميبرد و به تصويب آن افتخار ميكند
منبع
دکتری علوم آزمایشگاهی بالینی در امریکا | جامعه مجازی علوم آزمایشگاهیان ایران
.