امروزه ورزش به عنوان یک امر عمومی پذیرفته شده است و بسیاری از مردم جوامع مختلف به ورزش می پردازند . افرادی که برای مبارزه با چاقی یا درمان یا حفظ سلامت خود به ورزش می پردازند کم نیستند . اما اکثراً به دلیل نا آگاهی از مفاهیم و روش ها معمولاً از ورزش نتیجه مطلوب نمی گیرند و برای توجیه این ناکامی ، دلایل گوناگونی برای خود ذکر می کنند . در اینجا برای آگاهی بیشتر به تشریح برخی نکات مهم می پردازیم . آمادگی جسمانی چیست؟
برخی گمان می کنند فقط با دویدن یا تمرین با وزنه ، به آمادگی جسمانی مطلوب خواهند رسید . در حالی که آمادگی جسمانی حداقل از سه بعد باید مورد توجه قرارگیرد :
۱-استقامت ۲- انعطاف ۳- قدرت
استقامت (Stamina ) – عبارت است از توانایی انجام کار در مدت نسبتاً طولانی با فشار متوسط ، مثل آنکه مسافتی را بتوان دوید یا کاری سبک را در مدتی نسبتاً طولانی انجام داد .
انعطاف ( Flexibility ) – عبارت از امکان قرار گرفتن بدن در حالت های مختلف است . مثل خم شدن کامل به جلو یا عقب ، مشروط بر آنکه مفاصل و عضلات و رباط ها احساس درد و خستگی نکنند .
قدرت (Strenght ) – توانایی بدن برای تحمل فشار بار های وارده است . مثلاً وزنه ای را جابه جا کند یا باری از زمین بردارد بدون آنکه دچار مشکل عضلانی و مفصلی شود .
بنابراین ملاحظه می شود که فقط با ورزشی مثل دویدن نمی توان بدن را آماده نگه داشت . هر چند دویدن یکی از بهترین شیوه های بهبود دستگاه قلبی – تنفسی و شرایط جسمانی است . در قسمت های بعدی به شرح روش های آماده نگه داشتن بدن از لحاظ استقامت ، انعطاف و قدرت می پردازیم . اینک به این نکته اشاراتی می شود که تفاوت میان بدن آماده و غیر آماده در زندگی چیست و چه تأثیر در زندگانی دارد ؟
الف – از لحاظ استقامت : بدون تردید زندگی بدون تحرک که بسیاری در زمان کنونی به آن دچار هستند باعث افت توان تنفسی و گردش خون می شود . عدم ورزیدگی عضله قلب و شش ها و حجم محدود آنها موجب عملکرد ضعیف می گردد و قادر به انجام کار نسبتاً طولانی نیست . در چنین شرایطی با اندک فعالیت ، ضربان قلب به شدت افزایش می یابد و تنفس دشوار می شود . همچنین ضربان شدید قلب و دشواری تنفس موجب می گردد که به بافت ها و عضلات بدن اکسیژن کمتری از آنچه مورد نیاز است برسد و در نتیجه سموم حاصل از فعالیت در عضلات بدن باقی بماند به این ترتیب پس از اندکی فعالیت خستگی و کوفتگی در بدن حاصل می شود . عادت بدن به فعالیت دراز مدت که متضمن تداوم فعالیت قلب و عروق و دستگاه تنفسی است موجب تقویت این ساختار ها شده و اجازه می دهد که انسان بتواند مدتی بدود ، مدت طولانی راهپیمایی کند ، از پله ها بدون اشکال بالا برود و اگر در خانه به کاری می پردازد احساس خستگی نکند ، در این حالت ضربان قلب انسان آماده در حالت های مختلف بسیار کمتر از انسان ناآماده است و همین امر موجب عدم فشار به عضله قلب و پیشگیری از استهلاک و کهولت آن میگردد . هنگام استراحت ضربان قلب یک انسان آماده ۵۰ و قلب انسان ناآماده ۷۰ است . ضربان قلب برای این دو نفر در هنگام ایستادن به ۷۰ و ۹۰ می باشد . در آموزش ووشو صعود از پله یک قلب آماده حدود ۹۰ و قلب ناآماده حدود ۱۶۰ ضربه می زند . بنابراین مشاهده می شود که قلب انسان نا آماده در حال استراحت حدود ۳۰% و در هنگام تحرک تا ۷۰% بیش از قلب انسان آماده فعالیت می کند و همین امر موجب استهلاک و خستگی قلب شده و از لحاظ روانی نیز انسان را دچار فشار بیشتری می کند .
ب – از لحاظ انعطاف : انعطاف یعنی مفاصل انسان بتواند با کمک رباط ها و عضلات در حد مطلوبی حرکت داشته باشد . نمونه آشکار آن خم شدن انسان است . آیا نوک انگشتان دست شما در حرکت خم شدن می تواند به زمین برسد ؟ کف دست چطور ؟ آیا می توانید به عقب خم شوید ؟ چه مقدار ؟ هنگامی که مفاصل بتوانند خوب حرکت کنند عضلات نیز به تناسب تقویت می شوند و در مواقع لازم ترکیب عضله – مفصل باعث سهولت انجام حرکات و جلوگیری از آسیب دیدگی می شود . به علاوه در راه رفتن و دیگر حرکات موجب چالاکی و تقسیم فشار به همه عضلات بدن و موزون بودن و نرمش آن می شود . همچنین به دلیل توزیع مناسب نیروها در بدن از خستگی زود هنگام یک یا چند عضو خاص جلوگیری می کند . انعطاف مفاصل همچنین موجب می شود که کارهای نسبتاً سخت آسان انجام شود . مثل بالا رفتن از یک بلندی ، بالا رفتن از یک درخت و گام بلند برداشتن و همچنین از خسته شدن و درد عضلات و مفاصل در هنگام نشستن پیشگیری می کند .
البته مراحل بهتر انعطاف مثل پل درست کردن تماس سر انسان با زمین از طریق خم شدن به پشت با حرکات ژیمناستیک ، هر یک نشانه قابلیت های انعطافی انسان است که در زندگی عادی چندان به آن نیازی نیست در اینجا بیشتر روی نکات وقابلیت هایی که در زندگی عادی می تواند به انسان کمک کند تاکید شده است .
ج - از لحاظ قدرت : همانطور که گفته شد قدرت ، توانایی بدن برای تحمل فشارهای وارده است . اگر بدن دارای استقامت باشد یعنی بطور مثال بتواند ۱۰ کیلومتر را بدود و یا انعطاف داشته باشد اما نتواند سنگینی بار را تحمل کند دچار آسیب دیدگی و نقص و عیب می گردد . در مواقعی که انسان ناچار است کار سنگینی انجام دهد این سنگینی بر مفاصل و عضلات او فشار می آورند و چنانچه بدن در مقابل این فشار نتواند مقاومت نماید دچار آسیب دیدگی می شود . تغییر محل دادن یک گلدان سنگین در خانه یا جابجا کردن میز نهارخوری یا هل دادن اتومبیل خود و همسایه ، نمونه ای از ده ها کار روزانه است که نیاز به قدرت دارد . در این حال علاوه بر آنکه نمی توانیم به دیگری کمک کنیم با ناتوانی دچار کاستی روحی و احساس حقارت می شویم . پس باید در حد متعارف دارای قدرت باشیم و این حاصل نمی شود مگر با تمرینات قدرتی تا عضلات خود را قوی نگه داریم . اگر عضلات کمر ضعیف باشد انسان دچار کمر درد و عارضه دیسک می شود و یا اگر عضلات ران قوی نباشد دچار ساییدگی مفصل زانو و اگر عضلات گردن قوی نباشد عارضه آرتورز و مشابه به انسان روی می آورد .