اهمیت بازیافت لاستیک های فرسوده

[t.gh]

بازیافت فرآیندی است که در نتیجه آن مواد زائد جدا شده و به عنوان ماده خام برای تولید محصولات جدید به کار گرفته می‌شود.در نتیجه فرآیند بازیافت، حجم زباله‌های ورودی به محیط زیست و آلودگی ناشی از آن کاهش خواهد یافت. بنابراین نیاز به تولید یا ورود مواد خام از خارج کشور کاهش و تولید ملی افزایش می یابد. لاستیک‌های مستعمل زباله‌های مخصوصی هستند و از لحاظ شیمیایی، اندازه حالت و شکل با بقیه زباله‌ها تفاوت دارند. لاستیک‌ها از مواد پلیمری تشکیل شده‌اندکه به راحتی در طبیعت تجزیه نمی‌شوند. برای دفن آن نیز مشکلات فراوانی وجود دارد. باتوجه به اینکه در ایران هزینه‌ای از تولیدکنندگان پسماند‌ها دریافت نمی‌شود، تجهیزاتی هم در مراکز دفن برای کاهش حجم یا خردکردن لاستیک‌ها وجود ندارد و در نتیجه به همان شکل اولیه دفن می‌شوند که باعث می‌شود حجم زیادی از مراکز دفن اشغال شود. امروزه نتیجه تحقیقات و بررسی‌ها نشان می دهد که امر بازیافت لاستیک‌های فرسوده نه تنها آثار مخرب بر محیط زیست ندارد و مشکلات مدیریتی این بخش را حل می‌کند بلکه منشاء توسعه صنعتی و سودآوری اقتصادی وفرآوری و تولید محصولات دیگری نیز می‌باشد.

دفن لاستیک‌های فرسوده و مشکلات آن

1. روش دفن زباله‌های لاستیکی:

این روش در گذشته متداول بوده ولی هم‌اکنون روبه کاهش است. دو دلیل برای کاهش این روش وجود دارد: اول به خاطر ساختمان وترکیبات خاص لاستیک‌های فرسوده که به راحتی تجزیه وفشرده نمی‌شوند وبرای مدت‌های طولانی زمین و محل‌های دفن را اشغال می‌کنند و دلیل دیگر این است که به دلیل شکل گود وگرد و بزرگ تایرها، مقدار زیادی هوا در محل دفن می‌ماندکه باعث شناور شدن آن‌ها و شکافتن سطح منطقه دفن می‌شود. شکاف‌ها هم موجب باز شدن راه برای لانه‌گزینی حشرات و جانوران موذی و به موازات آن خارج‌شدن گازهای زیرزمینی می‌گردد.

2. روش نگهداری در محیط باز (تلنبار) :

الف- ممکن است تایرها دراثر عوامل محیطی یا حوادث آتش بگیرند.آتش گرفتن آن‌ها با دود غلیظی همراه بوده وکنترل آن مشکل است. این دودها هیدروکربن‌های سوخته هستند وگازهای سمی را وارد محیط می‌کنند.

ب- آفتاب وگرمای محیط و باران در محل دفن تایرها شرایط مساعدی را برای لانه‌گزینی حشرات ایجاد می‌کنند و این حشرات باعث بروز بیماری‌های متفاوت وخطرناک می‌شوند.

ج- در رطوبت وگرما وکم بودن نور شرایط ایده‌آل را برای لانه‌گزینی جانوران موذی به وجود می‌آورد.

د- تایرها دارای سولفور و زینک وآهن‌ها و فلزهای دیگری هستند که ماندن تایرها در هوای آزاد و شرایط نامناسب هوایی باعث آزاد شدن مواد وگازهای خطرناک می‌شوند

 

[t.gh]

اهمیت بازیافت لاستیك

گرچه بازیافت لاستیك دارای مراحل سختی است، اما اهمیت بسیاری دارد. دلایل اهمیت بازیافت لاستیك عبارتند از: 1- قیمت لاستیك بازیافت شده نصف كائوچوی طبیعی یا مصنوعی است 2- تعدادی از خواص لاستیك بازیافت شده بهتر از لاستیك تازه است 3- یك راه مناسب برای دفع محصولات زائد لاستیكی است 4- استفاده دوباره از محصولاتی كه در آن‌ها از نفت به عنوان منبع تجدیدشدنی استفاده شده مثل كائوچوی مصنوعی 5- فعالیت‌های بازیافتی می تواند ایجاد اشتغال كند 6- بسیاری از محصولات مفید مستقیما از بازیافت لاستیك بدست می‌آیند 7- اگر لاستیك‌ها در كوره‌ها سوزانده شوند، مقدار زیادی انرژی تولید می كنند.



مزایای بازیافت لاستیك

1. ایجاد اشتغال

2. با توجه به مخاطرات زیست محیطی در روش‌های دفن و سوزاندن، روش بازیافت لاستیك‌ها مفیدتر و قابل توجه است.

3. كارخانه بازیافت لاستیك تقریبا هیچ زائدات تولیدی خطرناك جهت دفن نخواهد داشت.

4. با بازیافت لاستیك بر عمر مراكز دفن زباله افزوده می‌گردد زیرا لاستیك‌های فرسوده حجم زیادی از مراكز دفن را اشتغال می كنند.

 

[t.gh]

كاربردهای لاستیك‌های بازیافتی

1. صنایع جاده‌سازی: پوشش سطح جاده‌ها به جای آسفالت، زیرا به دلیل خاصیت اكوستیكی دارای عمر بیشتر و هزینه كمتری است و صدای كمی را ایجاد می كند و كمتر ترك خورده و در گرما ذوب نمی شود. ترمز خودروها بر روی آن عملكرد بهتری دارد.آب‌بندی شكاف سطح جاده‌ها، تولید لایه‌های ضد آب و لایه‌های جاذب صدا، تولید علائم ترافیكی و ضربه‌گیرها كه دارای هزینه كمتر و عمر بیشتری است و به دلیل خاصیت ارتجاعی در هنگام تصادفات آسیب‌های كمتری به وسایل نقلیه وارد می‌كند. تولید سرعت‌گیرهای خیابان و پوشش مقاطع جاده‌ها با ریل راه آهن.



2. صنایع ساختمانی: فونداسیون و پایه‌ها، استفاده از تایرهای خرد شده در كارهای عمرانی از اهمیت فراوانی برخوردار است به ویژه در مواردی كه به كاهش وزن سازه‌ها ضرورت دارد. افزودن لاستیك بازیافتی به بتن، باعث بالا بردن مقاومت آن در برابر آتش و جلوگیری از خرد شدن آن می شود. در كفپوش‌های صنعتی و پوشش گذرگاه‌ها، عمر مفید 20سال هستند و به دلیل خواص بیومكانیكی و حالت نیمه ارتجاعی خستگی كمتری ایجاد می‌كنند. پوشش بام ساختمان‌ها و عایق ساختمانی، تولید چسب درزگیر، كانال‌های هوا، زیر فرش‌ها، پوشش سطح زمین بازی بچه‌ها، به منظور افزایش امنیت در هنگام بازی می‌توان كفپوش‌ها را با استفاده از خرده‌های تایر تهیه كرد.



3. صنایع تولید لاستیك و پلاستیك : فوم‌های قابل انعطاف، پوشش استخرها، تخت كفش، تسمه نوار نقاله



4. صنایع خودروسازی : تولید تایر، روكش‌كاری تایر،كفپوش و گلگیر خودروها، نوار دور درب و شیشه خودروها، انواع واشر، سیستم‌های ترمز اصطكاكی، سپرهای ضربه‌گیر خودرو



5. صنایع دریایی : ضربه‌گیرهای اسكله و لنگرگاه‌ها، شناور دریایی،كفپوش‌های غیر لغزنده



6. ورزش : پوشش زمین‌های ورزشی دومیدانی، گلف و تنیس، میادین اسب دوانی



7. دامداری، كشاورزی و آبرسانی : سیستم‌های آبرسانی كشاورزی و شلنگ‌های لاستیكی، گلدان‌های لاستیكی، ظروف تغذیه دام، انواع فنس‌های محوطه سیلوهای حبوبات و استفاده از كفپوش‌های لاستیكی با مجرای تعبیه هوا كه آب آن نفوذ كند، در اسطبل‌ها و گاوداری‌ها.



علاوه بر مواد بالا، لاستیك‌ها یكی از بهترین منابع سوخت و انرژی هستند. تایرها دارای درصد بسیار بالایی از كربن هستند كه به آنها قابلیت سوخت سریع و درجه حرارت بسیار بالایی می دهد. مهمترین استفاده تایرها بعنوان سوخت در كوره‌های سیمان است. بررسی‌ها نشان می دهد انرژی موجود در 242 میلیون حلقه تایر فرسوده برابر با انرژی 12 میلیون بشكه نفت است. با توجه به موضوعات مطرح شده و همچنین اهمیت مقطعی از رده خارج كردن خودروهای فرسوده و با توجه به اینكه سوزاندن و یا دفن تایرها دارای آثار مخرب زیست محیطی است در میان تمام راه‌های مطرح شده برای رهایی از زباله‌های لاستیكی، مهمترین، سالمترین و به صرفه‌ترین راه، بازیافت آن‌ها می باشد. زیرا نه تنها به محیط زیست لطمه‌ای وارد نمی‌كند، بلكه از مصرف بسیاری از منابع و سوخت‌های فسیلی جلوگیری می‌كند و باعث صرفه‌جویی در انرژی می‌شود. علاوه بر آن تولید محصولات بازیافتی در ایران به دلیل ارزانی كارگر، آب و انرژی می تواند سود صد در صد داشته باشد.

 

[t.gh]

پژوهش‌های انجام شده در مورد کاربرد لاستیک‌های بازیافتی

در هر سال فقط در ایالات متحده ۲۵۰ میلیون تایر فرسوده به وزن بیش از ۳ میلیون تن جمع‌آوری می‌شود. یکی از راه‌حلهای که برای حل این مشکل پیشنهاد شده است استفاده از ذرات لاستیک تایر بعنوان یک ماده افزودنی در مصالح بر پایه سیمان است. اگرچه بتن یک ماده محبوب و پراستفاده در مصالح ساختمانی است اما دارای نقطه‌ضعف‌هایی نیز می باشد. همانند مقاومت کششی پایین، شکل پذیری پایین، جذب انرژی کم، انقباض و جمع شدگی بتن(shrinkage) و در پی آن ترک‌خوردگی ناشی از آن و در نهایت ترک‌های ناشی از عمل‌آوری نامناسب و سختشدگی بتن(hardening and curing cracking).یافته‌های جدید نشان می‌دهد که استفاده از ذرات تایرهای فرسوده به میزان زیادی می‌تواند این نقاط ضعف بتن را برطرف کند. هر چند استفاده از لاستیک در آسفالت بیشتر از یک دهه است که صورت می‌گیرد اما کاربرد آن در بتن بتازگی صورت گرفته است و تحقیقات زیادی بر امکان‌سنجی آن انجام شده است. هرچند این تحقیقات هنوز کامل نشده، اما روش‌های آزمایشی مختلفی برای کاربرد این لاستیک‌ها حاصل گردیده است. بتازگی دکتر ژو(Dr. Zhu) استاد دانشگاه آریزونای آمریکا تلاش‌هایی را برای کاربرد بتن لاستیکی در پروژه‌های مسکونی و تجاری آغاز کرده است. او در نمونه خود در حدود ۸ درصد وزن سیمان از لاستیک‌های فرسوده ریزشده استفاده کرده است.

در مطالعه‌ای که غلامرضا بخشنده و مهدی نورانی با عنوان " جایگزینی لاستیک بازیافتی در آمیزه و تهیه فرمول‌بندی بهینه کاربردی" انجام دادند نتایج به این شرح بود که جایگزینی لاستیک بازیافتی برایNR SBR,BR و دوده در فرمول‌بندی آمیزه‌های آج تایرهای روکش شده سواری و باری با تغییرات انجام شده خواص کاربردی متعادل و مطلوبی برای استفاده در ساخت قطعاتی که مصرف عمده آنها در حالت ایستاست، دارد

 

[t.gh]

به گزارش موژ و به نقل ازخبرگزاری مهر بازیافت زیستی پودر تایر با استفاده از باکتری های مختلف و همچنین کنسرسیوم های بومی با انجام 3 پروژه در پژوهشگاه مواد وانرژی مورد بررسی قرار گرفت.


دکتر فریده قوی پنجه مجری این طرح گفت: کاربرد این طرح درصنایع تایرسازی در راستای استفاده مجدد تایرهای مستعمل درفرآیند تایرسازی جهت کاهش هزینه ها و نیز کاهش اثرات زیست محیطی ناشی از انباشت تایرهای فرسوده، دارای اهمیت می باشد.

وی افزود: نتایج به دست آمده حاکی از بهبود کیفیت تایرهای تیمار شده به روش زیستی بوده و با توجه به افزایش قیمت پلیمر که باعث ترغیب تایر سازان به استفاده مجدد از تایرهای مستعمل درتولید تایر می گردد، لزوم انجام تحقیقات دراین زمینه که باعث افزایش خواص پلیمر بازیافتی شود، بیش از پیش مشخص می گردد.

رئیس پژوهشکده انرژی گفت: قیمت هر کیلوگرم پودر تایر مستعمل 1100 تومان می باشد درحالیکه قیمت هر کیلوگرم لاستیک طبیعی حدود 600 هزار تومان است، لذا امکان توسعه این دانش فنی با توجه به نیاز کشور طی تحقیقات آتی جهت کاهش مصرف ارزشمند می باشد.

عضو هیات علمی پژوهشگاه مواد وانرژی گفت:با توجه به کاهش منابع اولیه و در نتیجه افزایش قیمت ها و نیز افزایش مشکلات زیست محیطی ناشی از انباشت تایرهای فرسوده، توجه به بازیافت تایر و استفاده مجدد از تایرهای مستعمل اهمیت ویژه ای یافته است.

وی افزود: روش های پیشین و تجاری مرسوم دربازیابی لاستیک شامل روش های فیزیکی و شیمیایی می باشد و درهر دو روش شیمیایی و فیزیکی ممکن است آلودگی های ثانویه ایجاد شود و انرژی زیادی مصرف شود، همچنین در روش های شیمیایی و فیزیکی تنها پیوندهای گوگرد - کربن مورد حمله قرار نگرفته و سایر پیوندها (کربن-کربن) نیز تحت تاثیر قرار می گیرند که این موضوع سبب کوتاه شدن طول زنجیره پلیمر و افت خواص آن می شود.

قوی پنجه با اشاره به مزیت این روش نسبت به روش های قبلی، گفت: بازیابی تایر به روش زیستی به دلیل اینکه قدرت انتخابی داشته و می تواند تنها پیوندهای خاصی را مورد هدف قرار دهد، ارجحیت دارد در عین حال روش های زیستی در دما و فشار محیط انجام شده و هزینه های کمتری را در بر دارند.