تاریخچه ی چهارشنبه سوری در شاهنامه‎

TrueLove90

New member
تاریخچه ی چهارشنبه سوری به روایت بزرگـمرد ادبیات و زبان فارسی، فردوسی پاکـزاد


معنی کلمه ی «سور»، در شاهنامه مهمانی و جشن و سرور بیان شده. براساس روایت فردوسی، سیاوش (سیاه ور شن=دارنده ی اسب سیاه) در 7 سالگی مادر خود را از دست می ده و پدرش (کی کاووس=کاووس شاه) پس از چند سال، با دختری زیبا به نام «سودابه» ازدواج می کنه.

سودابه با اولین ملاقات سیاوش، سخت به او دل می بازه و با چیدن نقشه ای، ناپسری خود را به کاخش دعوت می کنه.

بعد از کلی تعریف از زیبایی سیاوش، او را بغل می کنه و ضمن بوسیدنش، پیشنهادی از نوع بی شرمانه امــّا حسابی خوشمژه خومژه به او می ده.

سیاوش عصبانی می شه و همزمان ترک تالار کاخ سودابه، به او یادآوری می کنه که او را همچون مادر می بینه و بس.

سودابه از ترس برملاشدن واقعه، اون روی زنونه اش رو کار می ذاره و شروع به جیغ و داد می کنه و درست به مانند داستان «یوسف و زلیخا» دامنش را پاره و حتی با زخمی کردن صورت خود به عمد، گناه را متوجه سیاوش می کنه.


با سر وصدای ایجاد شده، پادشاه و نگهبانان خود را باعجله به محل می رسونند و با مشاهده ی مظلوم نمایی سودابه، کار به جایی می کشه که سیاوش برای اثبات «پـاکــدامــنـــی» خود و «تـــَـردامــنــی» سودابه، حاضر به «گذر از آتش» می شه.

گفتنیه که در آن دورانها، «قسم خوردن» به دوشکل بوده.
یکــم: ور(سوگند) خوردن که در اصل خوردن پودر «گـوگــرد» بوده و با زنده ماندن شخص سوگند خورده، دیگران پی به بی گناهی او می بردند.
دوّم: گذر از تونل آتش. از قضا،

سیاوش سوار بر اسب سیاه خود در روز بهرامــشید (سه شنبه ی آخر سال) به سلامت از تونل آتش عبور کرد. شاه، به شادمانی اثبات بی گناهی فرزند خود، دستور داد مردم سرتاسر کشور از روز چهارشنبه تا ناهیدشید (آدینه/جمعه) جشن و سورچرانی برگزار کنند.
(گــُزیده ای از اشعار شاهنامه بصورت کامنت اضافه شده است)

از آنجا که سودابه از این واقعه، کینه ای سخت بردل گرفت؛ آنقدر توطئه ها کرد تا اینکه پایان زندگی سیاوش، به مرگی ناهنجار ختم شد.

از آن به بعد، تمام آزادیخواهـان جهان، هر دو مراسم گذر سیاوش از آتش (چهارشنبه سوری) و نیز عزاداری سالروز قتل ناجوانمردانه ی او (سیاووشون=سوک/کین سیاوش) را به نشانه ی اعتراض به حاکمان ظالم، هر ساله زنده نگه داشته اند.

هرچند که این روزها «سوک سیاوش» فقط در قسمتهایی از استانهای فارس، لرستان و نیز بخارا(تاجیکستان) برگزار می شه.

جا دارد یادی کنیم از داستان «سیاوشون» و زنده یاد شادروان «سیمین دانشور» همسر جلال آل احمد. روحش شاد باد.


...



 

TrueLove90

New member
...

گذر سیاوش از آتش = چهارشنبه سوری

واژه سوری در ادب پارسی به معنای شادی و خوشحالی توام با سور و سرور است و در نتیجه جشن چهارشنبه سوری جشنی است باستانی و با مفاهیم عالی که متاسفانه امروز به آتش سوزی و مزاحمت ناشی از صدای ترقه ها در اماکن مسکونی مبدل شده است.

سیاوش به تندرستى و چاپکى و چالاکى به همراه اسب سیاهش از آتش عبور کرد و تندرست بیرون آمد.

یکى شادمانى شد اندر جهان

میان کهان و میان مهان

سیاوش به پیش جهاندار پاک

بیامد بمالید رخ را به خاک

که از نفت آن کوه آتش پَِـرَست

همه کامه دشمنان کرد پست

بدو گفت شاه، اى دلیر جهان

که پاکیزه تخمى و روشن روان

چنانى که از مادر پارسا

بزاید شود بر جهان پادشا

سیاوخش را تنگ در برگرفت

زکردار بد پوزش اندر گرفت

مى آورد و رامشگران را بخواند

همه کام ها با سیاوش براند

سه روز اندر آن سور مى در کشید

نبد بر در گنج بند و کلید!


این اتفاق و آزمایش عبور از آتش در بهرام شید (سه شنبه) آخر سال روى داده بود و از چهارشنبه تا ناهید شید (جمعه یا آدینه) جشن ملى اعلام شد

و در سراسر کشور پهناور ایران به فرمان کیکاووس سور و شادمانى برقرار شد

و از آن پس به یاد عبور سرفرازانه سیاوش از آتش همواره ایرانیان واپسین شبانه بهرام شید (سه شنبه شب) را به یاد سیاوش و پاکى او با پریدن از روى آتش جشن مى گیرند.


دکتر مصطفی خلعتبری لیماکی

نویسنده وپژوهشگر فرهنگ‌عامه

منبع

...

 
بالا