حیوانات بومی ایران
- نویسنده موضوع مجید دیجی
- تاریخ شروع
[
شاه بوف با نام علمی Bubo bubo از شاخه مهره داران، رده پرندگان، راسته جغدسانان و خانواده جغدها می باشد. شاه بوف عمدتاٌ در آفریقای شمالی، اروپا، خاور میانه و آسیا یافت می شود.
مناطقی که این گونه در آنها زندگی می کند، عبارتند از:
افغانستان، آلبانی، ارمنستان، اتریش، آذربایجان، بلاروس، بلژیک، بوسنی و هرزگوین، بلغارستان، چین، جمهوری چک، دانمارک، فنلاند، فرانسه، آلمان، یونان، هنگ کنگ، هند، ایران، عراق، اسرائیل، ایتالیا، ژاپن، قزاقستان، کره، قرقیزستان، لبنان، لیتوانی، لوگزامبورگ، یوگسلاوی، هلند، نروژ، پاکستان، مجارستان، پرتغال، روسیه، رومانی، اسلواکی، اسپانیا، سوئد، سوئیس، سوریه، تاجیکستان، ترکیه، اکراین، ازبکستان، یوگسلاوی، گرجستان، لهستان، انگلستان.
لازم به ذکر است نسل این گونه در بخش هایی از کشور ترکمنستان منقرض شده است.
این جغد در زیستگاههای متفاوتی شامل مناطق جنگلی، بیابان های گرم، کوهستان ها و کنار رودخانه ها قادر به زندگی است. همچنین ممکن است در زمین های باز که دارای درختان کمی هستند مانند علفزارها نیز دیده شوند. البته ترجیح می دهد به خصوص هنگام لانه سازی از مناطق صخره ای به عنوان زیستگاه استفاده کند. شاه بوف به دنبال زیستگاههایی با ذخیره غذایی کافی و مکان های مناسب برای لانه سازی است.
شاه بوف ها بزرگترین جغدها در جهان هستند. شاه بوف ها به واسطه بزرگی و چشمهای نارنجی رنگ به خوبی قابل شناسایی هستند.
شاه بوف ها عمر نسبتاٌ طولانی دارند. این گونه هیچ دشمن طبیعی واقعی ندارد. در طبیعت تقریباٌ 20 سال و در اسارت حدود 60 سال زندگی می کند.
شاه بوف به جز در زمان جفت گیری گونه ای منزوی است. آنها از قلمرو خود در مقابل سایر جغدها دفاع می کنند و تنها اگر با کمبود غذا مواجه شوند، قلمرو خود را با سایر جغدها شریک می شوند. شاه بوف ها ترجیح می دهند در قلمرو خود باقی بمانند مگر اینکه با کمبود غذا مواجه شوند و یا توسط سایر جغدها از قلمرو خود رانده شوند. با وجود اندازه بزرگش به خوبی می تواند بگریزد و همین مسئله موجب گردیده که مطالعه ویژگی ها و عادات آنها در زیستگاه طبیعی مشکل شود. شاه بوف ها بیشتر روز را به صورت غیر فعال روی درختان مرتفع سپری می کنند. آنها شب فعال هستند و هنگام غروب و در طی شب فعال می شوند. البته وقتی با کمبود غذا مواجه می شوند، هنگام روز نیز به شکار می پردازند.
شاه بوف ها گوشتخوار هستند. آنها شب شکار هستند و برای شکار از تکنیک های متفاوت استفاده می کنند. آنها صید خود را در هوا و یا روی زمین می گیرند. ترجیح می دهند در مکانهای باز و وسیع شکار کنند تا در جنگل. بیشتر جغدها شکارچیان قابلی هستند و شاه بوف نیز از این قاعده مستثنی نیست. بالهای جغد هنگام پرواز صدای بسیار کمی تولید می کند. با داشتن بینایی شبانه خوب، شنوایی قوی و پرواز آرام و بی صدا صاحب قلمرو خود هستند. آنها تقریباٌ از هر چیزی که بدست می آورند، تغذیه می کنند مانند موش، ول، سوسک و حتی شکارهای بزرگ نظیر گوزن و روباه. همچنین از سایر پرندگان نظیر کلاغ، مرغابی و حتی سایر جغدها نیز تغذیه می کنند. شکار غالب معمولا از زیستگاهی به زیستگاه دیگر متفاوت است اما اغلب از جوندگان کوچک تغذیه می کنند.
شاه بوف ها بالاترین حلقه زنجیره غذایی در اکوسیستم هستند. شاه بوف ها در کنترل تعداد جوندگان در اکوسیستم های مختلف نقش اساسی دارند. حذف این گونه ها می تواند به طور قابل توجهی موجب افزایش جمعیت جوندگان شود.[/SIZE]
SIZE=5]شاه بوف
شاه بوف با نام علمی Bubo bubo از شاخه مهره داران، رده پرندگان، راسته جغدسانان و خانواده جغدها می باشد. شاه بوف عمدتاٌ در آفریقای شمالی، اروپا، خاور میانه و آسیا یافت می شود.
مناطقی که این گونه در آنها زندگی می کند، عبارتند از:
افغانستان، آلبانی، ارمنستان، اتریش، آذربایجان، بلاروس، بلژیک، بوسنی و هرزگوین، بلغارستان، چین، جمهوری چک، دانمارک، فنلاند، فرانسه، آلمان، یونان، هنگ کنگ، هند، ایران، عراق، اسرائیل، ایتالیا، ژاپن، قزاقستان، کره، قرقیزستان، لبنان، لیتوانی، لوگزامبورگ، یوگسلاوی، هلند، نروژ، پاکستان، مجارستان، پرتغال، روسیه، رومانی، اسلواکی، اسپانیا، سوئد، سوئیس، سوریه، تاجیکستان، ترکیه، اکراین، ازبکستان، یوگسلاوی، گرجستان، لهستان، انگلستان.
لازم به ذکر است نسل این گونه در بخش هایی از کشور ترکمنستان منقرض شده است.
این جغد در زیستگاههای متفاوتی شامل مناطق جنگلی، بیابان های گرم، کوهستان ها و کنار رودخانه ها قادر به زندگی است. همچنین ممکن است در زمین های باز که دارای درختان کمی هستند مانند علفزارها نیز دیده شوند. البته ترجیح می دهد به خصوص هنگام لانه سازی از مناطق صخره ای به عنوان زیستگاه استفاده کند. شاه بوف به دنبال زیستگاههایی با ذخیره غذایی کافی و مکان های مناسب برای لانه سازی است.
شاه بوف ها بزرگترین جغدها در جهان هستند. شاه بوف ها به واسطه بزرگی و چشمهای نارنجی رنگ به خوبی قابل شناسایی هستند.
شاه بوف ها عمر نسبتاٌ طولانی دارند. این گونه هیچ دشمن طبیعی واقعی ندارد. در طبیعت تقریباٌ 20 سال و در اسارت حدود 60 سال زندگی می کند.
شاه بوف به جز در زمان جفت گیری گونه ای منزوی است. آنها از قلمرو خود در مقابل سایر جغدها دفاع می کنند و تنها اگر با کمبود غذا مواجه شوند، قلمرو خود را با سایر جغدها شریک می شوند. شاه بوف ها ترجیح می دهند در قلمرو خود باقی بمانند مگر اینکه با کمبود غذا مواجه شوند و یا توسط سایر جغدها از قلمرو خود رانده شوند. با وجود اندازه بزرگش به خوبی می تواند بگریزد و همین مسئله موجب گردیده که مطالعه ویژگی ها و عادات آنها در زیستگاه طبیعی مشکل شود. شاه بوف ها بیشتر روز را به صورت غیر فعال روی درختان مرتفع سپری می کنند. آنها شب فعال هستند و هنگام غروب و در طی شب فعال می شوند. البته وقتی با کمبود غذا مواجه می شوند، هنگام روز نیز به شکار می پردازند.
شاه بوف ها گوشتخوار هستند. آنها شب شکار هستند و برای شکار از تکنیک های متفاوت استفاده می کنند. آنها صید خود را در هوا و یا روی زمین می گیرند. ترجیح می دهند در مکانهای باز و وسیع شکار کنند تا در جنگل. بیشتر جغدها شکارچیان قابلی هستند و شاه بوف نیز از این قاعده مستثنی نیست. بالهای جغد هنگام پرواز صدای بسیار کمی تولید می کند. با داشتن بینایی شبانه خوب، شنوایی قوی و پرواز آرام و بی صدا صاحب قلمرو خود هستند. آنها تقریباٌ از هر چیزی که بدست می آورند، تغذیه می کنند مانند موش، ول، سوسک و حتی شکارهای بزرگ نظیر گوزن و روباه. همچنین از سایر پرندگان نظیر کلاغ، مرغابی و حتی سایر جغدها نیز تغذیه می کنند. شکار غالب معمولا از زیستگاهی به زیستگاه دیگر متفاوت است اما اغلب از جوندگان کوچک تغذیه می کنند.
شاه بوف ها بالاترین حلقه زنجیره غذایی در اکوسیستم هستند. شاه بوف ها در کنترل تعداد جوندگان در اکوسیستم های مختلف نقش اساسی دارند. حذف این گونه ها می تواند به طور قابل توجهی موجب افزایش جمعیت جوندگان شود.[/SIZE]
روباه قرمز
گونه ای زیبا و از نادرترین روباه های ایرانی که بدلیل زیبایی و پوست زیبا و گران قیمتش هر روز بیشتر به انقراض کامل نزدیک میشود.
مشخصات این حیوان دوست داشتنی به شرح زیر است:
كمی از روباه قرمز(معمولی)كوچكتردر صورت دو نوار سیاه وبسیار مشخص دارد كه از چشمها به طرف بینی امتداد یافته اند دمی بسیار بلند وپرمو كه رنگ موهای انتهای آن به سفیدی دم روباه معمولی نیست. گوشها بزرگ ودر قاعده بسیار پهن هستند. رنگ پشت گوشها قهوه ای مایل به خاكستری است. موهای بدن انبوهندرنگ موهای پشت خاكستری-نقره ای با سایه قهوه ای ، در ناحیه ستون مهره ها كاملا قهوه ای وروی دم سیاه
اندازه ها:طول سر وتنه 40 تا 50cm دم 33تا41cm ،وزن حدود3kg
زیستگاه:استپ های كوهستانی و مناطق نیمه بیابانی.
پراكندگی:در ایران مناطق شرق خراسان،كرمان،فارس،رباط پشت بادام یزدو اصفهان مشاهده شده است.
پراكنش جهانی:بلوچستان پاكستان ، افغانستان ،تركمنستان.
عادات:احتمالا شبیه سایر روباهها ست. این روباه بسیار بازیگوش وباهوش است. میتواند مدتها باسرعت 50 كیلومتر در ساعت بدود.شب فعال (nocturnal) است.وباآنكه تنها یك جفت انتخاب میكند(MONOGAMOUS)ولی تنها به شكار میرود.
تغذیه:همه چیزخوار است. معمولا ازحشرات ومیوه ها تغذیه میكند
تولیدمثل:دوران بارداری50تا53روز است كه بعدا ز ان 3تا6 توله 50تا 100گرمی بدنیا می ایند.
وضعیت فعلی:كمیابترین روباه ایران است. بعلت داشتن پوست زیبا وگرانبهامورد توجه شكارچیان پوست میباشد. در سالهای اخیر نسل آن بشدت كاهش یافته وخطر انقراض نسل آن را تهدید میكند
آمار سال2000 میلادی از طرفIUCN این گونه را در لیست قرمز دراستانه انقراض قرار داده است
گونه ای زیبا و از نادرترین روباه های ایرانی که بدلیل زیبایی و پوست زیبا و گران قیمتش هر روز بیشتر به انقراض کامل نزدیک میشود.
مشخصات این حیوان دوست داشتنی به شرح زیر است:
كمی از روباه قرمز(معمولی)كوچكتردر صورت دو نوار سیاه وبسیار مشخص دارد كه از چشمها به طرف بینی امتداد یافته اند دمی بسیار بلند وپرمو كه رنگ موهای انتهای آن به سفیدی دم روباه معمولی نیست. گوشها بزرگ ودر قاعده بسیار پهن هستند. رنگ پشت گوشها قهوه ای مایل به خاكستری است. موهای بدن انبوهندرنگ موهای پشت خاكستری-نقره ای با سایه قهوه ای ، در ناحیه ستون مهره ها كاملا قهوه ای وروی دم سیاه
اندازه ها:طول سر وتنه 40 تا 50cm دم 33تا41cm ،وزن حدود3kg
زیستگاه:استپ های كوهستانی و مناطق نیمه بیابانی.
پراكندگی:در ایران مناطق شرق خراسان،كرمان،فارس،رباط پشت بادام یزدو اصفهان مشاهده شده است.
پراكنش جهانی:بلوچستان پاكستان ، افغانستان ،تركمنستان.
عادات:احتمالا شبیه سایر روباهها ست. این روباه بسیار بازیگوش وباهوش است. میتواند مدتها باسرعت 50 كیلومتر در ساعت بدود.شب فعال (nocturnal) است.وباآنكه تنها یك جفت انتخاب میكند(MONOGAMOUS)ولی تنها به شكار میرود.
تغذیه:همه چیزخوار است. معمولا ازحشرات ومیوه ها تغذیه میكند
تولیدمثل:دوران بارداری50تا53روز است كه بعدا ز ان 3تا6 توله 50تا 100گرمی بدنیا می ایند.
وضعیت فعلی:كمیابترین روباه ایران است. بعلت داشتن پوست زیبا وگرانبهامورد توجه شكارچیان پوست میباشد. در سالهای اخیر نسل آن بشدت كاهش یافته وخطر انقراض نسل آن را تهدید میكند
آمار سال2000 میلادی از طرفIUCN این گونه را در لیست قرمز دراستانه انقراض قرار داده است
هما، مرغ سعادت پرنده بومی ایران
هما، مرغ سعادت پرنده بومی ایران
این لاشخور زیبا که هنگام پرواز ظاهرش بیشتر شبیه شاهینی بزرگ است، در گذشته از پرندگان بومی ایران محسوب می‌شده است، اما امروزه فقط تعدادی از آنها را می‌توان در پناهگاه‌های حیات وحش در محدوده شهرستان بافت مشاهده کرد. این پرنده با بال هایی دراز و زاویه دار، دمی بلند و لوزی شکل، به همراه منقار و ریشی سیاه رنگ ظاهری بسیار جذاب دارد.
هما از لاشخورهای دیگر فعال‌تر و معمولا تک زی است. آشیانه اش را برفراز کوهستان‌های مرتفع و دورافتاده و در آستانه غارهای مشرف به پرتگاه می‌سازد. هما را مرغ استخوان‌خوار نیز می‌نامند، چرا که از عادات غذایی این لاشخور، پرتاب استخوان روی سنگ‌ها، خرد کردن و سپس خوردن آنهاست.
هما، مرغ سعادت پرنده بومی ایران
این لاشخور زیبا که هنگام پرواز ظاهرش بیشتر شبیه شاهینی بزرگ است، در گذشته از پرندگان بومی ایران محسوب می‌شده است، اما امروزه فقط تعدادی از آنها را می‌توان در پناهگاه‌های حیات وحش در محدوده شهرستان بافت مشاهده کرد. این پرنده با بال هایی دراز و زاویه دار، دمی بلند و لوزی شکل، به همراه منقار و ریشی سیاه رنگ ظاهری بسیار جذاب دارد.
هما از لاشخورهای دیگر فعال‌تر و معمولا تک زی است. آشیانه اش را برفراز کوهستان‌های مرتفع و دورافتاده و در آستانه غارهای مشرف به پرتگاه می‌سازد. هما را مرغ استخوان‌خوار نیز می‌نامند، چرا که از عادات غذایی این لاشخور، پرتاب استخوان روی سنگ‌ها، خرد کردن و سپس خوردن آنهاست.
شوکا؛ گوزن مینیاتوری بومی ایران
شوکاها گرچه در دسته‌بندی گوزن‌ها قرار می‌گیرند، اما به سبب داشتن جثه‌ای به مراتب کوچک تر از مرال(تقریبا به اندازه آهو)، به گوزن مینیاتوری معروف شده‌اند. تفاوت دیگر شوکاها با سایر گوزن‌ها در بلندتر بودن پاها نسبت به دست‌هاست که آنها را کمی قوزدار نشان می‌دهد.
این جاندار میتواند در تمام مناطق جنگلی خزری، جنگل‌های ارسباران در آذربایجان شرقی و همچنین جنگل‌های بلوط مناطق جوانمردرود و اورامانات غرب کشور مشاهده کرد. شوکاها در بهار و تابستان به صورت انفرادی زندگی می‌کنند، اما در زمستان گاهی به صورت زوج یا دسته‌های کوچک نیز مشاهده شده‌اند. حس بویایی، شنوایی و بینایی در این‌گونه جانوری بسیار قوی است. آنها همچنین به‌خوبی شنا می‌کنند.
جالب است بدانید برخلاف سایر سم‌داران که هنگام نوشیدن آب لب‌ها را روی آب قرار می‌دهند، شوکا آب را مانند سگ و به وسیله زبان می‌نوشد.
شوکاها گرچه در دسته‌بندی گوزن‌ها قرار می‌گیرند، اما به سبب داشتن جثه‌ای به مراتب کوچک تر از مرال(تقریبا به اندازه آهو)، به گوزن مینیاتوری معروف شده‌اند. تفاوت دیگر شوکاها با سایر گوزن‌ها در بلندتر بودن پاها نسبت به دست‌هاست که آنها را کمی قوزدار نشان می‌دهد.
این جاندار میتواند در تمام مناطق جنگلی خزری، جنگل‌های ارسباران در آذربایجان شرقی و همچنین جنگل‌های بلوط مناطق جوانمردرود و اورامانات غرب کشور مشاهده کرد. شوکاها در بهار و تابستان به صورت انفرادی زندگی می‌کنند، اما در زمستان گاهی به صورت زوج یا دسته‌های کوچک نیز مشاهده شده‌اند. حس بویایی، شنوایی و بینایی در این‌گونه جانوری بسیار قوی است. آنها همچنین به‌خوبی شنا می‌کنند.
جالب است بدانید برخلاف سایر سم‌داران که هنگام نوشیدن آب لب‌ها را روی آب قرار می‌دهند، شوکا آب را مانند سگ و به وسیله زبان می‌نوشد.
تمساح پوزه کوتاه ایرانی
کروکودیل‌ها، خزندگان ارزشمندی هستند که نقش مهمی در تعادل محیط زیست بازی می‌کنند. تنها یک گونه به نام تمساح پوزه کوتاه ایرانی در جنوب شرقی ایران، در منطقه بلوچستان زندگی می‌کند. این تمساح تالابی بین مردم بومی به نام «گاندو» شناخته میشود.
به همین دلیل سازمان حفاظت محیط زیست، محل زندگی یگانه تمساح ایرانی را «منطقه حفاظت شده گاندو» نامگذاری کرده و مدیریت می‌کند. وسعت این منطقه حدود ۴۶۵ هکتار است. جالب است بدانید گاندوها تنها خزنده ایرانی هستند که از تخم‌ها سپس نوزادان خود بیشترین مراقبت را انجام داده و به آنها در خروج از تخم و زنده ماندن کمک می‌رسانند. برای مشاهده گاندو، بهتر است با هماهنگی اداره حفاظت محیط زیست و تحت نظارت و حضور محیط‌بانان به مراکزی که این خزنده زیبا در آنجا حفاظت می‌شوند، وارد شوید.
کروکودیل‌ها، خزندگان ارزشمندی هستند که نقش مهمی در تعادل محیط زیست بازی می‌کنند. تنها یک گونه به نام تمساح پوزه کوتاه ایرانی در جنوب شرقی ایران، در منطقه بلوچستان زندگی می‌کند. این تمساح تالابی بین مردم بومی به نام «گاندو» شناخته میشود.
به همین دلیل سازمان حفاظت محیط زیست، محل زندگی یگانه تمساح ایرانی را «منطقه حفاظت شده گاندو» نامگذاری کرده و مدیریت می‌کند. وسعت این منطقه حدود ۴۶۵ هکتار است. جالب است بدانید گاندوها تنها خزنده ایرانی هستند که از تخم‌ها سپس نوزادان خود بیشترین مراقبت را انجام داده و به آنها در خروج از تخم و زنده ماندن کمک می‌رسانند. برای مشاهده گاندو، بهتر است با هماهنگی اداره حفاظت محیط زیست و تحت نظارت و حضور محیط‌بانان به مراکزی که این خزنده زیبا در آنجا حفاظت می‌شوند، وارد شوید.
گورخر ایرانی
آیا می‌دانید گورخر چه رنگی است؟ سیاه و سفید؟ سفید با راههای سیاه؟ سیاه با راههای سفید؟ هیچکدام، گور خر نخودی رنگ است.
در حقیقت آن موجود راه راه سیاه و سفید فیلم های مستند گور اسب یا زبرا (Zebra) است. گورخر یا گور نخودی رنگ است و در واقع خر وحشی است در حالی که گور اسب راه راه متعلق به خانواده اسب های وحشی است.
در مناطق مرکزی ایران تعدادی گورخر زندگی می کنند که برآورد می شود تعداد آنها حد اکثر ۶۰۰ راس باشد. گورخر یا گور ایرانی از حیوانات حمایت شده و به شدت در خطر انقراض کشور است.
- - - Updated - - -
گور یا گورخر ایرانی، نوعی گورخر آسیایی (Equus hemionus) و پستاندار بزرگی متعلق به اسب‌سانان و بومی بیابان‌های سوریه، ایران، هند و تبت است.
به این حیوان خر وحشی آسیایی نیز می‌گویند. مانند اکثر حیوانات بزرگ تیره چرندگان تعداد آن به علت شکار و از بین رفتن محل سکونتشان کاهش یافته‌است و از شش زیرگونه یکی کاملاً از بین رفته است و دو زیرگونه نیز در صورت بی‌توجهی تا مدتی دیگر نابود خواهند شد که یکی از این گونه‌ها گورخر ایرانی است.
گورخر ایرانی
از خر وحشی آسیایی، در حال حاضر پنج گونه زندگی می‌کنند که شامل E.h.kula : خر وحشی کولان که در ترکمنستان و احتمالاً افغانستان وجود دارد، E.h.hemionus : خر وحشی ژیگتای که در چین و مغولستان دیده میشود، E.h.kiang : خروحشی کیانگ که در چین و هندوستان زندگی می‌کند، E.h.khur : خروحشی خور که در شبه‌قاره هند وجود دارد وE.h.onager : گور خر ایرانی است.
گورخر
گورخر آسیایی از الاغ کمی بزرگتر است، در حدود ۲۹۰ کیلو گرم وزن دارد و طول بدن و سر حدوداً ۲٫۱ متر است و نسبت به الاغ شباهت بیشتری به اسب دارد. این جانور نسبت به اسب پاهای کوتاه‌تری دارند و رنگش نسبت به فصل تغییر می‌کند. در تابستان رنگش قهوه‌ای مایل به سرخ و در زمستان قهوه‌ای مایل به زرد است و بر پشتش نواری سیاه که با رنگ سفید احاطه شده قرار دارد.
از گورخر آسیایی در سومر باستان برای کشیدن ارابه استفاده می‌کردند و بهرام گور هم که همه عمر گور می گرفت همین گورخر های نخودی رنگ را شکار می کرده و در گذشته نه چندان دور جمعیت این گونه در خطر انقراض نبوده است.
آیا می‌دانید گورخر چه رنگی است؟ سیاه و سفید؟ سفید با راههای سیاه؟ سیاه با راههای سفید؟ هیچکدام، گور خر نخودی رنگ است.
در حقیقت آن موجود راه راه سیاه و سفید فیلم های مستند گور اسب یا زبرا (Zebra) است. گورخر یا گور نخودی رنگ است و در واقع خر وحشی است در حالی که گور اسب راه راه متعلق به خانواده اسب های وحشی است.
در مناطق مرکزی ایران تعدادی گورخر زندگی می کنند که برآورد می شود تعداد آنها حد اکثر ۶۰۰ راس باشد. گورخر یا گور ایرانی از حیوانات حمایت شده و به شدت در خطر انقراض کشور است.
- - - Updated - - -
گور یا گورخر ایرانی، نوعی گورخر آسیایی (Equus hemionus) و پستاندار بزرگی متعلق به اسب‌سانان و بومی بیابان‌های سوریه، ایران، هند و تبت است.
به این حیوان خر وحشی آسیایی نیز می‌گویند. مانند اکثر حیوانات بزرگ تیره چرندگان تعداد آن به علت شکار و از بین رفتن محل سکونتشان کاهش یافته‌است و از شش زیرگونه یکی کاملاً از بین رفته است و دو زیرگونه نیز در صورت بی‌توجهی تا مدتی دیگر نابود خواهند شد که یکی از این گونه‌ها گورخر ایرانی است.
گورخر ایرانی
از خر وحشی آسیایی، در حال حاضر پنج گونه زندگی می‌کنند که شامل E.h.kula : خر وحشی کولان که در ترکمنستان و احتمالاً افغانستان وجود دارد، E.h.hemionus : خر وحشی ژیگتای که در چین و مغولستان دیده میشود، E.h.kiang : خروحشی کیانگ که در چین و هندوستان زندگی می‌کند، E.h.khur : خروحشی خور که در شبه‌قاره هند وجود دارد وE.h.onager : گور خر ایرانی است.
گورخر
گورخر آسیایی از الاغ کمی بزرگتر است، در حدود ۲۹۰ کیلو گرم وزن دارد و طول بدن و سر حدوداً ۲٫۱ متر است و نسبت به الاغ شباهت بیشتری به اسب دارد. این جانور نسبت به اسب پاهای کوتاه‌تری دارند و رنگش نسبت به فصل تغییر می‌کند. در تابستان رنگش قهوه‌ای مایل به سرخ و در زمستان قهوه‌ای مایل به زرد است و بر پشتش نواری سیاه که با رنگ سفید احاطه شده قرار دارد.
از گورخر آسیایی در سومر باستان برای کشیدن ارابه استفاده می‌کردند و بهرام گور هم که همه عمر گور می گرفت همین گورخر های نخودی رنگ را شکار می کرده و در گذشته نه چندان دور جمعیت این گونه در خطر انقراض نبوده است.
پلنگ ایرانی
وضعيت بقا
در معرض خطر
طبقه بندي علمي
فرمانرو: جانوران
شاخه:طنابداران
رده: پستانداران
راسته: گوشتخواران
خانواده: گربه سانان
سرده: پلنگ شكلان
گونه: پلنگ
زير گونه: Panthera pardus saxicolor
پلنگ ایرانی (نام علمی: Panthera pardus saxicolor) بزرگترین یا یکی از بزرگترین زیرگونه‌های پلنگ است که بومی غرب آسيا است.
این زیرگونه پلنگ در فهرست «گونه‌های در خطر انقراض» IUCN قرار دارد
این پلنگ در زبان انگلیسی Persian Leopard خوانده میشود.
جمعیت
شمار پلنگ‌های ایرانی بالغ در سراسر کشورهای محل زیست آن کمتر از ۸۷۱ تا ۱۲۹۰ قلاده برآورد میشود. تازه‌ترین برآوردهای ملی به این شرح است: ۵۵۰ تا ۸۵۰ در ايران،۲۰۰ تا ۳۰۰ در افغانستان، ۷۸ تا ۹۰ در تركمنستان ، حداکثر ۱۰ تا ۱۳ در ارمنستان، حداکثر ۱۰ تا ۱۳ در آذربايجان ، ۳ تا ۴ در قراباغ، حداکثر ۵ در گرجستان،حداکثر ۱۰ در قفقاز شمالي فدراسيون روسيه و حداکثر ۵ قلاده در تركيه.
ایران مهمترین زیستگاه پلنگ در خاورمیانه است و جمعیت مناسب پلنگ در این کشور امکان بقای گروه‌های کوچک این حیوان در قفقاز، شرق ترکیه و احتمالاً ترکمنستان را از راه مهاجرت‌های بین‌مرزی افزایش می‌دهد. با این حال تراکم جمعیتی پلنگ در ایران بسیار پایین است و ۰٫۰۶ تا ۰٫۱ قلاده در هر ۱۰۰ کیلومترمربع برآورد میشود.
وضعيت بقا
در معرض خطر
طبقه بندي علمي
فرمانرو: جانوران
شاخه:طنابداران
رده: پستانداران
راسته: گوشتخواران
خانواده: گربه سانان
سرده: پلنگ شكلان
گونه: پلنگ
زير گونه: Panthera pardus saxicolor
پلنگ ایرانی (نام علمی: Panthera pardus saxicolor) بزرگترین یا یکی از بزرگترین زیرگونه‌های پلنگ است که بومی غرب آسيا است.
این زیرگونه پلنگ در فهرست «گونه‌های در خطر انقراض» IUCN قرار دارد
این پلنگ در زبان انگلیسی Persian Leopard خوانده میشود.
جمعیت
شمار پلنگ‌های ایرانی بالغ در سراسر کشورهای محل زیست آن کمتر از ۸۷۱ تا ۱۲۹۰ قلاده برآورد میشود. تازه‌ترین برآوردهای ملی به این شرح است: ۵۵۰ تا ۸۵۰ در ايران،۲۰۰ تا ۳۰۰ در افغانستان، ۷۸ تا ۹۰ در تركمنستان ، حداکثر ۱۰ تا ۱۳ در ارمنستان، حداکثر ۱۰ تا ۱۳ در آذربايجان ، ۳ تا ۴ در قراباغ، حداکثر ۵ در گرجستان،حداکثر ۱۰ در قفقاز شمالي فدراسيون روسيه و حداکثر ۵ قلاده در تركيه.
ایران مهمترین زیستگاه پلنگ در خاورمیانه است و جمعیت مناسب پلنگ در این کشور امکان بقای گروه‌های کوچک این حیوان در قفقاز، شرق ترکیه و احتمالاً ترکمنستان را از راه مهاجرت‌های بین‌مرزی افزایش می‌دهد. با این حال تراکم جمعیتی پلنگ در ایران بسیار پایین است و ۰٫۰۶ تا ۰٫۱ قلاده در هر ۱۰۰ کیلومترمربع برآورد میشود.
لاک پشت های ساکن ایران شامل سه گونه لاک پشتهای آبزی ( آب شور ) ، لاک پشتهای نیمه آبزی ( آب شیرین ) و لاک پشتهای خاکی می شوند. لاک پشتهای آبزی در جنوب ایران در خلیج فارس و دریای عمان زندگی می کنند و شامل گونه های زیر می شوند :
1- لاک پشت سرخ دریایی
نام عمومی : Red Sea Turtle
نام علمی : Caretta caretta
- Red Sea Turtle ( Caretta caretta )از خانواده لاک پشتهای دریایی است. ساکن خلیج فارس و دریای عمان است و زندگی کاملا دریایی دارد و طول لاک آن به 150 سانتی متر می رسد.
2- لاک پشت سبز دریایی
نام عمومی : Green Sea Turtle
نام علمی : Chelonia mydas
لاک پشت سبز - Green Sea Turtle ( Chelonia mydas )از خانواده لاک پشتهای دریایی است. ساکن خلیج فارس و دریای عمان است و زندگی کاملا دریایی دارد و طول لاک آن به 110 سانتی متر و به وزنی در حدود 200 کیلوگرم می رسد. گیاهخوار هستند و از گیاهان آبی و جلبک ها تغذیه می کنند اما جوانترها گاهی خرچنگ ها ، ماهیان ژله ای ، حلزونها و اسفنج ها را هم می خورند. بین 70 تا 130 تخم گذاشته می شود که اندازه ای برابر توپ پینگ پنگ دارند و بعد از 45 تا 75 روز لاک پشت های کوچک بدنیا می آیند. تخم گذاری در شب انجام می شود و بچه ها هم شب هنگام متولد می شوند.
3- لاک پشت منقار عقابی
نام عمومی : Hawksbill Sea Turtle
نام علمی : Eretmochelys imbricata
لاک پشت عقابی - Hawksbill Sea Turtle ( Eretmochelys imbricata )ساکن خلیج فارس و دریای عمان است. زندگی کاملا دریایی دارد. طول لاک آن به 75 سانتی متر می رسد. بین 30 تا 50 سال عمر می کنند. همه چیزخوارند و از گیاهان و حیوانات کوچک تغذیه می کنند مثل گیاهان دریائی ، اسفنج ها ، بی مهره گان ( بخصوص ماهیان ژله ای ) ، ماهی ها و خرچنگ های کوچک اما بخش عمده ای از تغذیه این لاک پشت ها را همان اسفنج ها تشکیل می دهند. ماده ها هر دو تا سه سال یکبار بین ماه های اگوست تا نوامبر شبانه برای تخم گذاری به ساحل می آیند و حدود 140 تخم می گذارند .
4- لاک پشت زیتونی ریدلی
نام عمومی : Olive Ridly Sea Turtle
نام علمی : Lepidochelys olivacea
لاک پشت زیتونی ریدلی - Olive Ridly Sea Turtle ( Lepidochelys olivacea )از خانواده لاک پشتهای دریایی است. ساکن خلیج فارس و دریای عمان است. طول لاک این سنگ پشت به حدود 70 سانتیمتر می رسد. لاک این لاک پشت به رنگ سبز زیتونی است و به وزنی بالای 50 کیلوگرم خواهد رسید. همه چیز خوار است. هر دو تا سه سال یکبار تخم گذاری می کند و در هر بار تخم گذاری 105 تا 115 تخم می گذارد که بعد از 45 تا 70 روز بچه لاک پشت ها متولد می شوند.
5- لاک پشت پشت چرمی
نام عمومی : Leatherback Sea Turtle
نام علمی : Dermochelys coriacea
لاک پشت چرمی - Leatherback Sea Turtleساکن خلیج فارس و دریای عمان است و بزرگترین لاک پشت جهان محسوب می شود با طول لاک برابر 2.7 متر و وزن 725 کیلوگرم .این لاک پشت ها تنها خزندگان در جهان هستند که به اعماق آب فرو می روند. حتی گاهی در مناطقی عمیق تر از 1200 متر هم دیده شده اند. گوشتخوارند. عمده تغذیه شان از ماهیان ژله ای است . مهره داران و بی مهره گان شامل حلزون ها ، هشت پایان ، توتیاهای دریائی و ماهیان کوچک هم در فهرست غذاییشان وجود دارند اما گاهی از جلبک ها هم تغذیه می کنند. نکته قابل توجه این است که این لاک پشت ها می توانند غذای مورد نیازشان را هم از سطح آب و هم از اعماق به دست آورند. جفت یابی و جفت گیری در آب انجام می شود. لاک پشت های نر هیچگاه بعد از خروج از تخم و ورود به آب تا پایان عمر ، اقیانوس را ترک نمی کنند اما ماده ها برای تخم گذاری خود را به سواحل می رسانند. تمام لاک پشت های آبی یک ساحل مشخص را برای تخم ریزی انتخاب می کنند و دگرباره به همان مکان باز می گردند اما لاک پشت های پشت چرمی هر بار ساحلی غیر از ساحل قبلی را برای تخمگذاری در نظر می گیرند.بین 50 تا 166 تخم که بعد از حدود 60 تا 70 روز لاک پشت های کوچک متولد می شوند. همانند سایر خزندگان ، جنسیت بچه ها را دمای محیط تعیین می کند. از وجود آن در سالهای اخیر اطلاعی در دست نیست. احتمال انقراض آن وجود دارد.
- لاک پشت های نیمه آبزی ایران شامل دو گونه نیمه آبزی در شمال ایران و گونه لاک نرم در جنوب غرب ایران می شود. این لاک پشتها عبارت اند از :
1- لاک پشت برکه ای اروپایی
نام عمومی : European Pond Turtle
نام علمی : Emys orbicularis
لاک پشت برکه ای اروپایی - European Pond Turtle ( Emys orbicularis )از خانواده لاک پشتهای برکه ای است که در برکه، تالاب و آبهایی با جریان کند زندگی می کنند. همه چیز خوار است و از گیاهان آبزی، حشرات، ماهی و دوزیستان تغذیه می کند.طول لاک آن به 20 سانتی متر می رسد. در مجاورت کناره دریای خزر تا آذربایجان شرقی زندگی می کند.
2- لاک پشت برکه ای خزری
نام عمومی : Caspian Pond Turtle
نام علمی : Mauremys caspica
لاک پشت برکه ای خزریلاک پشت برکه ای خزری - Caspian Pond Turtle ( Mauremys caspica )از خانواده لاک پشتهای برکه ای است. طول لاک آن به 23 سانتی متر می رسد و رنگ آن قهوه ای زیتونی یا سبز زیتونی است. ساکن استانهای شمالی، غربی، جنوب غرب، لرستان و فارس و بوشهر است.
3- لاک پشت فراتی
نام عمومی : Soft shell
نام علمی : Rafetus euphraticus
لاک پشت فراتی - Soft shell ( Rafetus euphraticus )از خانواده لاک پشتهای سه چنگالی است. طول لاک آن به 29 سانتی متر می رسد. لاک آن به جای صفحات سخت از پوستی چرم مانند تشکیل شده است. از ماهی، سخت پوستان، نرمتنان تغذیه می کند. ساکن رود کارون و رود جراحی در خوزستان است.
- ایران دارای دو نوع از لاک پشتهای خاکی می باشد. این لاک پشتهای تقریبا در همه جای ایران یافت می شوند. این دو نوع لاک پشت عبارت اند از :
1- لاک پشت روسی
نام عمومی : Russian Turtle
نام علمی : Testudo horsfieldii
لاک پشت آسیایی یا روسی - Russian Turtle ( Testudo horsfieldii )از خانواده لاک پشتهای زمینی است. طول لاک آن به 20 سانتی متر می رسد. ساکن شرق کشور استانهای مازندران، خراسان، سمنان، سیستان و بلوچستان است. محیط علفزار و جویبارهای واقع در تپه ماهورها را ترجیح می دهد.
2- لاک پشت مهمیزدار
نام عمومی : Spur-Thighed Tortoise
نام علمی : Testudo graeca
لاک پشت مهمیزدار - Spur-Thighed Tortoise ( Testudo graeca )از خانواده لاک پشتهای زمینی است. طول لاک آن به 25 سانتی متر می رسد. علت نام گذاری آن نقش و نگار لاک آن و حالت فلسهای روی لاک رویی آن است. در سراسر فلات ایران یافت می شود. در مزارع، باغها و هر جا که گیاه کافی وجود داشته باشد زندگی می کند.
1- لاک پشت سرخ دریایی
نام عمومی : Red Sea Turtle
نام علمی : Caretta caretta
- Red Sea Turtle ( Caretta caretta )از خانواده لاک پشتهای دریایی است. ساکن خلیج فارس و دریای عمان است و زندگی کاملا دریایی دارد و طول لاک آن به 150 سانتی متر می رسد.
2- لاک پشت سبز دریایی
نام عمومی : Green Sea Turtle
نام علمی : Chelonia mydas
لاک پشت سبز - Green Sea Turtle ( Chelonia mydas )از خانواده لاک پشتهای دریایی است. ساکن خلیج فارس و دریای عمان است و زندگی کاملا دریایی دارد و طول لاک آن به 110 سانتی متر و به وزنی در حدود 200 کیلوگرم می رسد. گیاهخوار هستند و از گیاهان آبی و جلبک ها تغذیه می کنند اما جوانترها گاهی خرچنگ ها ، ماهیان ژله ای ، حلزونها و اسفنج ها را هم می خورند. بین 70 تا 130 تخم گذاشته می شود که اندازه ای برابر توپ پینگ پنگ دارند و بعد از 45 تا 75 روز لاک پشت های کوچک بدنیا می آیند. تخم گذاری در شب انجام می شود و بچه ها هم شب هنگام متولد می شوند.
3- لاک پشت منقار عقابی
نام عمومی : Hawksbill Sea Turtle
نام علمی : Eretmochelys imbricata
لاک پشت عقابی - Hawksbill Sea Turtle ( Eretmochelys imbricata )ساکن خلیج فارس و دریای عمان است. زندگی کاملا دریایی دارد. طول لاک آن به 75 سانتی متر می رسد. بین 30 تا 50 سال عمر می کنند. همه چیزخوارند و از گیاهان و حیوانات کوچک تغذیه می کنند مثل گیاهان دریائی ، اسفنج ها ، بی مهره گان ( بخصوص ماهیان ژله ای ) ، ماهی ها و خرچنگ های کوچک اما بخش عمده ای از تغذیه این لاک پشت ها را همان اسفنج ها تشکیل می دهند. ماده ها هر دو تا سه سال یکبار بین ماه های اگوست تا نوامبر شبانه برای تخم گذاری به ساحل می آیند و حدود 140 تخم می گذارند .
4- لاک پشت زیتونی ریدلی
نام عمومی : Olive Ridly Sea Turtle
نام علمی : Lepidochelys olivacea
لاک پشت زیتونی ریدلی - Olive Ridly Sea Turtle ( Lepidochelys olivacea )از خانواده لاک پشتهای دریایی است. ساکن خلیج فارس و دریای عمان است. طول لاک این سنگ پشت به حدود 70 سانتیمتر می رسد. لاک این لاک پشت به رنگ سبز زیتونی است و به وزنی بالای 50 کیلوگرم خواهد رسید. همه چیز خوار است. هر دو تا سه سال یکبار تخم گذاری می کند و در هر بار تخم گذاری 105 تا 115 تخم می گذارد که بعد از 45 تا 70 روز بچه لاک پشت ها متولد می شوند.
5- لاک پشت پشت چرمی
نام عمومی : Leatherback Sea Turtle
نام علمی : Dermochelys coriacea
لاک پشت چرمی - Leatherback Sea Turtleساکن خلیج فارس و دریای عمان است و بزرگترین لاک پشت جهان محسوب می شود با طول لاک برابر 2.7 متر و وزن 725 کیلوگرم .این لاک پشت ها تنها خزندگان در جهان هستند که به اعماق آب فرو می روند. حتی گاهی در مناطقی عمیق تر از 1200 متر هم دیده شده اند. گوشتخوارند. عمده تغذیه شان از ماهیان ژله ای است . مهره داران و بی مهره گان شامل حلزون ها ، هشت پایان ، توتیاهای دریائی و ماهیان کوچک هم در فهرست غذاییشان وجود دارند اما گاهی از جلبک ها هم تغذیه می کنند. نکته قابل توجه این است که این لاک پشت ها می توانند غذای مورد نیازشان را هم از سطح آب و هم از اعماق به دست آورند. جفت یابی و جفت گیری در آب انجام می شود. لاک پشت های نر هیچگاه بعد از خروج از تخم و ورود به آب تا پایان عمر ، اقیانوس را ترک نمی کنند اما ماده ها برای تخم گذاری خود را به سواحل می رسانند. تمام لاک پشت های آبی یک ساحل مشخص را برای تخم ریزی انتخاب می کنند و دگرباره به همان مکان باز می گردند اما لاک پشت های پشت چرمی هر بار ساحلی غیر از ساحل قبلی را برای تخمگذاری در نظر می گیرند.بین 50 تا 166 تخم که بعد از حدود 60 تا 70 روز لاک پشت های کوچک متولد می شوند. همانند سایر خزندگان ، جنسیت بچه ها را دمای محیط تعیین می کند. از وجود آن در سالهای اخیر اطلاعی در دست نیست. احتمال انقراض آن وجود دارد.
- لاک پشت های نیمه آبزی ایران شامل دو گونه نیمه آبزی در شمال ایران و گونه لاک نرم در جنوب غرب ایران می شود. این لاک پشتها عبارت اند از :
1- لاک پشت برکه ای اروپایی
نام عمومی : European Pond Turtle
نام علمی : Emys orbicularis
لاک پشت برکه ای اروپایی - European Pond Turtle ( Emys orbicularis )از خانواده لاک پشتهای برکه ای است که در برکه، تالاب و آبهایی با جریان کند زندگی می کنند. همه چیز خوار است و از گیاهان آبزی، حشرات، ماهی و دوزیستان تغذیه می کند.طول لاک آن به 20 سانتی متر می رسد. در مجاورت کناره دریای خزر تا آذربایجان شرقی زندگی می کند.
2- لاک پشت برکه ای خزری
نام عمومی : Caspian Pond Turtle
نام علمی : Mauremys caspica
لاک پشت برکه ای خزریلاک پشت برکه ای خزری - Caspian Pond Turtle ( Mauremys caspica )از خانواده لاک پشتهای برکه ای است. طول لاک آن به 23 سانتی متر می رسد و رنگ آن قهوه ای زیتونی یا سبز زیتونی است. ساکن استانهای شمالی، غربی، جنوب غرب، لرستان و فارس و بوشهر است.
3- لاک پشت فراتی
نام عمومی : Soft shell
نام علمی : Rafetus euphraticus
لاک پشت فراتی - Soft shell ( Rafetus euphraticus )از خانواده لاک پشتهای سه چنگالی است. طول لاک آن به 29 سانتی متر می رسد. لاک آن به جای صفحات سخت از پوستی چرم مانند تشکیل شده است. از ماهی، سخت پوستان، نرمتنان تغذیه می کند. ساکن رود کارون و رود جراحی در خوزستان است.
- ایران دارای دو نوع از لاک پشتهای خاکی می باشد. این لاک پشتهای تقریبا در همه جای ایران یافت می شوند. این دو نوع لاک پشت عبارت اند از :
1- لاک پشت روسی
نام عمومی : Russian Turtle
نام علمی : Testudo horsfieldii
لاک پشت آسیایی یا روسی - Russian Turtle ( Testudo horsfieldii )از خانواده لاک پشتهای زمینی است. طول لاک آن به 20 سانتی متر می رسد. ساکن شرق کشور استانهای مازندران، خراسان، سمنان، سیستان و بلوچستان است. محیط علفزار و جویبارهای واقع در تپه ماهورها را ترجیح می دهد.
2- لاک پشت مهمیزدار
نام عمومی : Spur-Thighed Tortoise
نام علمی : Testudo graeca
لاک پشت مهمیزدار - Spur-Thighed Tortoise ( Testudo graeca )از خانواده لاک پشتهای زمینی است. طول لاک آن به 25 سانتی متر می رسد. علت نام گذاری آن نقش و نگار لاک آن و حالت فلسهای روی لاک رویی آن است. در سراسر فلات ایران یافت می شود. در مزارع، باغها و هر جا که گیاه کافی وجود داشته باشد زندگی می کند.