آذربایجان غربی ، بوکان
روستای قلایچی در ۱۲ کیلومتری شمال شرقی شهر بوکان قرار دارد. برای اولین بار در سال ۱۳۶۳ شمسی کاوش های باستان شناسی به سرپرستی "اسماعیل یغمایی" در این تپه صورت گرفت و آثاری از هزاره اول قبل از میلا د در اثر این حفاری ها نمایان گشت.
ازجمله آثار به دست آمده در آن فصل ، آجرهای منقوش و معبدی به شکل صلیب است که برخی از دیوارهای آن را با گل اخری رنگ آمیزی کرده بودند. بعدها عملیات حفاری در سال های ۱۳۷۹و ۱۳۸۰ شمسی صورت گرفت و هم اکنون نیز ادامه دارد. این حفاری ها توسط " بهمن کارگر" کارشناس مدیریت میراث فرهنگی آذربایجان غربی سرپرستی می شود.
از دیگر آثار به دست آمده از این تپه علاوه بر معبد مرکزی برج ها و دیوارهای مربوط به آن ، حیاط سنگ فرش، پله هایی که به این حیاط متصل می شود، اتاق هایی با اندود گل اخری و نقاشی هایی با رنگ های سیاه و آبی و آجرهای منقوش دارای موضوعات انسانی؛ هندسی و گیاهی است.
سایت باستان شناسی Qalaichi و کتیبه آن با ارائه اطلاعات ارزشمند در مورد به رسمیت شناختن آداب و رسوم وفرهنگ جامعه Mannaean نقش مهمی در گشودن صفحاتی دیگر از تاریخ این ملیت کهن را رقم زده است.
آثار و کتیبه هایی که از تپه قلایچی به دست آمده نشان می دهد که این تپه باستانی مرکز حکومت 'مانا' ها بوده که با دولت 'اورارتور' در شمال غرب و 'آشور' در غرب ایران معاصر بوده است.
مانا یکی از حکومت‌های ناشناخته شمال غرب ایران است و غیر از تپه قلایچی در تپه 'زیویه' کردستان و 'حسنلو' در آذربایجان غربی نیز نشانه‌های از مانایی ها پیدا شده است.
در این منطقه قدیمی با توجه به حفاری و کاوش های انجام گرفته در سال های گذشته توسط کارشناسان باستان شناسی و میراث فرهنگی این تپه دارای تالارهای بزرگ، اتاقک های مربوط به خدایان خیر و شر، کتیبه سنگی، ابنیه و آثار سنگی، سنگ فرش های جلوی تالار و بنایی مذهبی است.
تاکنون در اثر حفاری های مختلف، معماری ساختمان ها، دیوارهای محیطی به ویژه بخش باقی مانده حصار دوره قدیم در مرکز تپه آشکار شده است.
بقایایی از یک معبد چلیپایی شکل، قربانگاه، اتاق های جانبی، حیاط های تراس بندی شده، حیاط های سنگ فرش، سطوح سکوهای آجری و دیوارهای حایل بین بخش مذهبی و غیرمذهبی از دیگر قسمت های تپه قلایچی هستند.
در این تپه، دوره‌های باستانی عصر آهن دو ( 1200 تا 850 پیش از میلاد) و عصر آهن سه (850 تا 550 پیش از میلاد) مشاهده شده است.
