خبر های بهداشت محیطی

دکتر سید امیر محمد مرتضویان فارسانی در گفت وگو با خبرنگار سلامت ایسنا، منطقه دانشگاه علوم پزشکی تهران، تصریح کرد: کپک ها میکروارگانیسم هایی مقاوم در مقابل محیط اسیدی هستند. این سلول ها در هر ماده غذایی وجود دارند اما به علت سرعت کند رشد برای تکثیر به زمان کافی و دمای مناسب نیاز دارند. در شرایطی که آلودگی کپکی و مخمری در محصول زیاد باشد احتمال رشد این کپک وجود دارد.

وی ادامه داد: فرآورده های لبنی و تخمیری لبنی به سبب داشتن pH پایین خاصیت اسیدیته بالایی دارند، لذا مناسب برای رشد کپک در محیط خود هستند که محصولاتی مانند ماست یا دوغ از این دسته اند.

این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در خصوص نشانه های تشخیص کپک زدگی در ماست اظهار کرد: ماست در صورت کپک زدگی فسادپذیر شده، ظاهر و طعم آن تغییر می کند به طوری که با بوی بد گندیدگی، تغییر طعم و رنگ ماست با رنگ هایی هم چون سبز، سیاه، خاکستری و حتی قرمز مواجه می شویم.

دکتر مرتضویان با اشاره به احتمال سمی بودن کپک ماست بیان داشت: خوردن سلول های کپک خطرناک است و در صورت مصرف زیاد آن، امکان ابتلا به انواع سرطان ها وجود دارد و خود این کپک ها می توانند در ترکیب ماست تولید سم کنند.

وی وجود آثار کپک زدگی در محصولات لبنی را نشان شاخص بهداشتی نامناسب دانست و گفت: مشاهده کپک در ماست بیانگر وجود مشکل در طراحی کارخانه، بهداشت محیط و در کل فرآیند تولید است که از نظر فرهنگی و بهداشتی مطلوب نیست.

وی اضافه کرد: گاهی منشا این آلودگی ها به ماده اولیه یعنی شیر ورودی به کارخانه، هوای محیط یا بسته بندی های آلوده و غیربهداشتی برمی گردد.

دکتر مرتضویان با تأکید بر نظارت وزارت بهداشت و سازمان استاندارد در فرآیند تولید همه فرآورده های تخمیری ادامه داد: استاندارد ملی یک حد مجاز برای تعداد سلول های کپک موجود در ماست تعیین کرده است، به طوری که در هر میلی لیتر از ماست تعداد این سلول ها نباید بیشتر از ۱۰۰ باشد.

لزوم نگهداری ماست در دمای ۵ تا ۷ درجه سانتی گراد

وی تصریح کرد: نکته مهم در جلوگیری از کپک زدن محصولات تخمیری مانند ماست، نگهداری آنها در دمای یخچال یعنی دمایی بین ۵ تا ۷ درجه سانتی گراد است. در دمای پایین سرعت رشد کپک کم می شود، اما با افزایش دما سرعت رشد آن افزایش یافته و کپک بسرعت در محیط ظاهر می شود.

دکتر مرتضویان مناسب ترین دما برای رشد سلول های کپک را ۲۰ تا ۲۵ درجه سانتی گراد عنوان و توصیه کرد: از نگهداری ماست در فضای بیرون از یخچال خودداری شود. بهتر است خانواده های کم جمعیت ماست مصرفی خود را در حجم کم تهیه و در مدت کوتاه مصرف کنند تا نگهداری طولانی مدت آن منجر به بروز کپک و فاسد شدن ماست نشود.

جنس تخته کار آشپزخانه ، انتخاب بد یا بدتر !
در سالهای گذشته در قصابی ها و آشپزخانه های صنعتی و هتل ها از کنده درخت و بعدها از تخته کارهای چوبی استفاده میشد تا اینکه چند سال پیش بر اساس اعلام وزارت بهداشت و درمان کلیه مراکز تهیه و طبخ مواد غذایی موظف شدند از تخته های پلاستیک فشرده برای آماده سازی مواد پروتئینی استفاده نمایند احتمالا با این استدلال که در اثر ضربه کارد ، براده هایی از تخته کار جدا شده و وارد مواد غذایی و در نهایت بدن انسان شده و در دراز مدت موجب مشکلاتی خواهد شد و ... اما بعد از گذشت چند سال و در اسفند ماه 1384 در کمال تعجب و حتی اعتراض متصدیان مراکز تهیه و طبخ مواد غذایی مانند هتل ها ، استفاده از تخته های پلاستیک فشرده ممنوع و استفاده از تخته کارهای چوبی توصیه گردید و این بار با این استدلال که پس از بررسی های کارشناسانه مشخص گردیده ، براده های پلاستیکی حاصل از تماس کارد با این جنس تخته کار موجب آلودگی مواد غذایی و در دراز مدت موجب ایجاد سرطان در انسان خواهد شد لذا علی الظاهر متصدیان مراکز تهیه و طبخ مواد غذایی مجبور هستند بین بد و بدتر ، بد را انتخاب نمایند .
همچنین لازم است هتلداران و دیگر متصدیان مراکز تهیه مواد غذایی دقت نمایند که تخته کار چوبی باید شرایط ذیل را داشته باشد :
- صاف ، بدون ترک و درز و شکاف باشد و هر چند وقت یکبار بمنظور از بین بردن شکاف های ایجاد شده تراشیده و مسطح گردد .
- پس از پایان کار باید تخته کار شستشو و گندزدائی شود . ترجیحا در پایان کار یک لایه نمک روی سطح تخته کار پاشیده شود .

فروش بستنی و آب میوه در حاشیه خیابانها ممنوع شد..!



رئیس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت،‌ از ممنوعیت عرضه بستنی و آب میوه در حاشیه خیابانها خبر داد.
دکتر کاظم ندافی با توجه به فرارسیدن فصل گرما و احتمال افزایش بیماریهای واگیر روده ای و مسمومیتهای غذایی، طی نامه ای به معاونان بهداشتی دانشگاههای علوم پزشکی کشور خواستار جلوگیری از عرضه بستنی، آب میوه و شربت غیر بهداشتی شد.

وی با اشاره به اینکه عرضه بستنی توسط دستگاه های بستنی ساز در حاشیه خیابانها غیر اصولی و غیر بهداشتی است خواستار برخورد قانونی کارشناسان بهداشتی با عرضه کنندگان این مواد خوراکی و آشامیدنی شده است.

ندافی خاطرنشان کرد: کارشناسان بهداشت محیط با هماهنگی دستگاهها و مجامع امور صنفی می توانند مطابق موازین و مقررات موجود با عرضه انواع مواد خوراکی و آشامیدنی غیر بهداشتی برخورد قانونی کنند

آب شرب آلوده به نیترات و خطر تولد نوزادان نارس

نتایج یک مطالعه جدید نشان داد که آلوده شدن آب شرب به نیترات، خطر تولد نوزادان نارس را افزایش می‌دهد.

به گزارش ایسنا، پزشکان با توجه به نتایج این مطالعه هشدار دادند که مصرف آب شرب آلوده به نیترات در دروان بارداری خطر تولد نوزادان مبتلا به نواقص مادرزادی نظیر «اسپینا بیفیدا» یا بیرون‌زدگی نخاع، عارضه لب‌شکری و عدم رشد طبیعی اندام‌ها را تشدید کند.

یکی از کارشناسان مرکز خدمات سلامت زیست محیطی کالیفرنیا در این رابطه گفت: برخی چاه‌های خصوصی که مستعد آلوده شدن به نیترات هستند باید دائم کنترل شوند.

به گزارش شبکه خبری ای‌بی‌سی، از آنجا که افزایش سطح نیترات به دلیل کاربرد برخی تکنیک‌های زراعی نیز می‌تواند باشد، کشاورزان هم باید به نوبه خود برای کاهش تولید این آلودگی در آب آشامیدنی تلاش کنند.

- معاون دريايي سازمان حفاظت محيط زيست گفت: مردم به خاطر آلوده بودن درياي خزر نبايد در اين آب ها شنا كنند.
عبدالرضا كرباسي افزود: سهم ايران در آلودگي درياي خزر ۱۲ درصد است و بيشترين سهم در آلودگي هاي اين درياي بسته مربوط به جمهوري آذربايجان و روسيه است . اين آلودگي ها شامل آلودگي هاي نفتي ، خانگي ، صنعتي و كشاورزي است .
وي توضيح داد : آلودگي هاي ايجاد شده توسط ايران شامل فاضلاب هاي خانگي، تجاري، كشاورزي و صنعتي است و سهم ايران از نظر آلودگي نفتي درياي خزر صفر است. بررسي ها نشان مي دهد بيشترين ميزان آلودگي ايجاد شده از سوي سواحل ايران مربوط به فاضلاب هاي خانگي است به عبارتي سه پنجم از سهم ۱۲ درصدي ايران مربوط به فاضلاب هاي خانگي است.
وي يادآور شد : انواع آلودگي فاضلاب هاي خانگي بيشتر نيترات، فسفات، انواع و اقسام ميكروب ها ، كليفرم ها، آنتروكك ها و پاتوژن ها را وارد آب مي كنند كه هر كدام از آنها به نوعي براي سلامت انسان مضرهستند.
وي افزود: اين آلودگي ها يا از طريق خوردن آب وارد بدن انسان مي شوند و يا در تماس پوستي با بدن از طريق آب موجب حساسيت ها و بيماري هاي جلدي مي شوند . از سوي ديگر نيترات و فسفات باعث مغذي شدن آب درياي خزر مي شوند كه مغذي شدن آب در طولاني مدت ، رشد بي رويه جلبك ها و بروز پديده كشند قرمز را موجب مي شود .
معاون محيط زيست دريايي سازمان حفاظت محيط زيست هشدار داد: خزر يك درياي بسته است بنابراين از لحاظ آلودگي بسيار آسيب پذير است.هم اكنون سالانه ۴۰۰ ميليون متر مكعب فاضلاب در شمال كشور توليد مي شود كه فقط ۴۰ درصد آن تصفيه مي شود و ۶۰ درصد باقي مانده به صورت مستقيم و غير مستقيم به درياي خزر مي ريزد ازاين رو شنا كردن دراين آب ها خطرناك است.
جميعت ساحلي كشورهاي حاشيه نشين درياي خزر حدود ۱۴ ميليون نفر است كه ايران داراي جمعيت ۷ ميليوني، روسيه ۵ /۳ ميليوني، آذربايجان ۵ /۳ ميليون نفر و دو كشور تركمنستان و قزاقستان جمعيت كمتري دارند.
درياي خزر بزرگترين درياچه جهان است كه حداكثر عمق آن ۱۰۲۵ متر و عمق متوسط آن ۳۲۵ متر است. طول مرز ساحلي ايران در خزر تقريبا ۱۰۰۰كيلومتر است كه در صورت ناديده گرفتن خط ساحلي درون خليج گرگان ، طول دقيق خط ساحلي ايران در درياي خزر بيش از ۷۴۰ كيلومتر خواهد بود.

تخم‌مرغ شناسنامه‌داربخريد

هرچند سازمان دام‌پزشكي كشور تصويب كرده تخم‌مرغ‌ها به‌صورت شناسنامه‌دار به بازار عرضه شوند اما اجراي اين ضابطه اجباري نيست به همين دليل برخي از تخم‌مرغ‌هاي تاريخ‌دار، بسته‌بندي نمي‌شوند. از طرفي ديگر، همه مرغداري‌ها شرايط لازم را براي بسته‌بندي ندارند به همين دليل فعلا اين طرح اجباري نشده و اين ماده غذايي به روش سنتي به بازار عرضه مي‌شود.

در كنار اين مسايل، موضوع ديگري كه اهميت دارد اين است كه اجباري?كردن طرح شناسنامه‌داركردن تخم‌مرغ‌ها، درصدي بر قيمت اين ماده خوراكي خواهد افزود كه در اين شرايط، چنين طرحي به صلاح و به‌صرفه نيست.

تخم‌مرغ، محصولي پروتئيني و فسادپذير است كه ورود آلودگي‌هاي سطح پوسته، شانه، محيط اطراف و... از طريق شكستگي يا ترك خوردگي‌ها باعث فساد ميكروبي يا شيميايي در آن مي‌شود.

علاوه براين به صورت طبيعي در سطح پوسته و نيز داخل سفيده آن لايه‌هاي محافظ و ايمني وجود دارد كه در اثر دستكاري با تماس محيطي از بين مي‌رود و باعث مي‌شود آلودگي از منافذ پوسته به داخل تخم‌مرغ نفوذ كند.

بنابراين توصيه مي‌شود هنگام خريد، نوع شناسنامه‌دار (بسته‌بندي شده و تاريخ‌دار) آن را بخريد زيرا علاوه بر اينكه در فرايند بسته‌بندي، تخم‌مرغ‌هاي پوسته كثيف، ترك‌خورده و شكسته حذف مي‌شوند، لايه‌هاي محافظ هم از دسترسي محيطي دور مي‌ماند.

از سوي ديگر، فقط در شكل‌ بسته‌بندي تخم‌مرغ مي‌توان تاريخ توليد را كنترل كرد و بهترين زمان مصرف و شرايط نگهداري درست را متوجه شد. در ضمن، بسته‌بندي تخم‌مرغ امكان رديابي محصول معيوب، غيربهداشتي يا ناسالم را براي مشتري و دستگاه‌هاي نظارتي فراهم مي‌كند.

ظرف‌ها را بايد شست

البته مشكل فقط اين نيست و انتخاب وسيله‌اي که با آن ظرفتان را مي‌شوييد هم مهم است. منظورمان اسکاچي است که استفاده مي‌کنيد. آيا مهم است جنس اين اسکاچ چه باشد؟ چه رنگ و ضخامتي داشته باشد؟ مرطوب بودن هميشگي آن دردسرساز نيست؟ جواب اين پرسش‌ها را در «کالا و سلامت» بخوانيد.



برس شستشوي مويي

• اين برس‌ها که انواع مختلفي از آنها در فروشگاه‌ها پيدا مي‌شود، براي شستن ظرف‌هاي حساس و شکننده مناسب هستند.

• درز ظرف‌ها و نقاطي که دست داخل آنها نمي‌رود، خوب تميز مي‌کنند.

• سر برخي از آنها قابل‌تعويض است و حتي در بسته‌بندي‌شان يک سر يدکي هم دارند.

• کاملا قابل‌شستشو هستند و مي‌توانيد آنها را خشک کنيد تا مطمئن باشيد چيزي لاي موهايشان گير نکرده و فاسد نشده است.

اسکاچ پنبه‌اي

• دوستدار دست شماست چون جنس آن از پنبه است.

• با اينکه نرم است و به نظر نمي‌آيد قدرت چنداني در پاکسازي داشته باشد، به خوبي مي‌تواند ظرف را تميزکند و جلا دهد.

• دوام زيادي دارد.

• کاملا قابل شستشو است و مثل روز اول تميز مي‌شود.

اسکاچ پلاستيکي

• چيزي که عيان است اين است که از پلاستيک درست شده‌اند و در اندازه‌هاي مختلف عرضه مي‌شوند اما بايد دقت کنيد جنس مرغوب آنها را تهيه کنيد که خيلي خشک نباشد.

• براي شستن ظرف‌هاي استيل و به‌خصوص قاشق مناسب است چون کاملا مي‌توانيد در آن انعطاف ايجاد کنيد و داخل قاشق و ملاقه و... را بشوييد. براي شستن سينک ظرفشويي هم مي‌توانيد از آن استفاده کنيد.

• مي‌توانيد به راحتي آن را با مايع ظرفشويي بشوييد و زود هم خشک مي‌شود.

• بادوام است و مي‌توان مدت زيادي از آن استفاده کرد.

برس شستشوي نمدي

• اين برس‌ها براي تميز کردن ظرف‌هايي که احتمال دارد خراش بخورند و خط روي آنها بيفتد مثل ظروف تفلون يا کريستال‌هاي حساس، بسيار مناسب هستند.

• کاملا قابل‌شستشو هستند.

• عيبشان اين است که فقط سطوح گسترده را مي‌توانيد با آنها تميز کنيد و براي ظرف‌هايي که پيچ و خم دارند، مناسب نيستند.

• براي شستن ليوان بسيار مناسب هستند.

• سر قابل‌تعويض دارند و بهتر است هنگام کار به دسته‌شان زياد فشار وارد نکنيد چون دسته بيشترشان جنس پلاستيکي دارد و ممکن‌است بشکند.

اسکاچ قلاب‌دوزي

• جديد‌ترين مدل‌هاي اسکاچ هستند که در رنگ‌ها و طرح‌هاي مختلف عرضه شده‌اند.

• برخي از آنها کاملا از کاموا تهيه شده‌اند و براي شستن ظرف‌هاي حساس مناسب‌اند. برخي از آنها دو رويه هستند که يک رويه‌شان نايلوني است و مي‌توانيد با آن نقاطي که نياز به شستن بيشتر دارند، تميز کنيد.

• به راحتي تميز مي‌شوند اما بايد کمي زمان براي خشک شدنشان صرف کنيد و کاملا آب آنها را بگيريد چون به دليل جنسي که دارند، آب را درون خود نگه مي‌دارند.

اسکاچ سيليکوني

• توليد‌کنندگان اين اسکاچ ادعا مي‌کنند براي تميز کردن هرچه در آشپزخانه است، مي‌تواند مناسب باشد زيرا قدرت پاک‌کنندگي فوق‌العاده‌اي دارد.

• ضدباکتري، قارچ و کپک است و زود رطوبتش را از دست مي‌دهد.

• نه خيلي زبر و نه خيلي لطيف است و ظرف‌ها را خط نمي‌اندازد.

• ماندگاري زيادي دارد و به راحتي قابل‌تميز کردن است.

5 نکته‌اي که بايد درباره اسکاچ و اسفنج بدانيد

دو راه مبارزه با اين ميكروب‌ها وجود دارد؛ راه مستقيم و راه غيرمستقيم. راه مستقيم اين است كه آنها را با روش‌هايي بكشيم. به موادي كه براي اين كار استفاده مي‌شود، مواد گندزا و ضدعفوني‌كننده مي‌گويند كه تمام 4 دسته ميكروب‌ها را مي‌كشند ولي به كار بردن اين مواد هم براي پوست مشكل‌زاست و هم براي طبيعت. راه غيرمستقيم برخورد با ميكروب‌ها، به كار بردن مواد پاك‌كننده‌اي مانند مايع‌ ظرفشويي است. اين مواد ميكروب‌ها را از شي‌ء، ظرف، لباس و... جدا مي‌كنند، بدون اينكه آنها را بكشند.


يكي از موارد كاربرد مواد پاك‌كننده، براي شستن ظروف است چون اگر بخواهيم از مواد ضدعفوني كننده براي اين كار استفاده كنيم، هم پوست دست و هم ظروف آسيب مي‌بينند. علاوه بر پاك‌كننده، براي شستن بهتر و آسان‌تر ظروف از كاتاليزوري استفاده مي‌شود كه ممكن است اسكاچ يا اسفنج باشد. اسكاچ‌ها معمولا از مواد پليمري ساخته مي‌شوند و موادغذايي چسبيده به ظرف را سريع‌تر و راحت‌تر جدا مي‌كنند. علت استفاده از اسكاچ، اين است كه پوست كمتر با ظرف و مواد شوينده در تماس باشد و در اثر اصطكاك، پوست از بين نرود و آسيب نبيند، مخصوصا اگر اين كار بدون دستكش انجام شود، بيشتر مشكل‌زاست. اسكاچ خود پاك‌كننده نيست ولي با مواد پاك‌كننده و كمي آب، كار ظرفشويي را راحت مي‌كند.


1. مدت طبيعي استفاده از اسكاچ چقدر است؟

نمي‌توان زماني براي اينكه دقيقا چقدر مي‌توانيم از يك اسكاچ يا اسفنج استفاده كنيم، تعيين كرد چون اين موضوع به ميزان استفاده از آنها بستگي دارد. شايد كسي هر روز مجبور شود به علت اينكه اسكاچ حالت و شكل خود را به علت به كار بردن زياد از دست داده، كهنه شده و ديگر كارايي لازم را ندارد، آن را دور بيندازد ولي ديگري چند هفته آن را به كار برد، بدون اينكه مشكلي ايجاد شده باشد. مهم اين است كه اسكاچ نبايد خيلي رنگ و رو رفته و از بين رفته باشد و وقتي آن را در دست مي‌گيريم، نبايد احساس كنيم خيلي سبك و كهنه شده است، در غير اين صورت بايد اسكاچ جديدي تهيه كرد.


2. آيا اسكاچ‌ها مي‌توانند ميكروب‌ها را منتقل كنند؟

اگر فرصتي به عوامل بيماري‌زا و ميكروب‌ها‌ بدهيم، رشد و نمو مي‌كنند و باعث بروز مشكل مي‌شوند و يكي از جاهايي كه مي‌توانند رشد و نمو داشته باشند، در اسكاچ و اسفنج ظرفشويي است. اگر اسکاچ و اسفنج را بعد از استفاده، خوب تميز نكنيم و با مايع ظرفشويي كاملا نشوييم، آلاينده‌ها از آن پاك نمي‌شود و خود اين پاک‌کننده‌ها منبع آلودگي خواهند شد. اگر اسكاچ درست شسته و ميكروب‌زدايي نشود، آلودگي آن به ظرف‌هاي بعدي كه با آن مي‌شوييم، منتقل مي‌شود. پس هم بايد اسكاچ را درست به كار ببريم و هم آن را خوب بشوييم تا ميكروب‌ها از سطحش جدا شوند. بهتر است ظروفي هم كه مدام به كار مي‌روند، هر چند وقت يك بار با پر‌كلرين شست و گندزدايي كرد. ظروف ترك خورده، لب پريده و... را هم كه با وجود شستن با دقت هم احتمال اينكه ميكروب‌ها در آن بمانند زياد است، بايد دور انداخت. بيشتر مواقع وقتي ظروف را با مواد پاك‌كننده مي‌شوييم، تا حد زيادي ميكروب‌هاي موجود در اسكاچ هم از بين مي‌رود. از طرفي اگر قبل از استفاده از اسكاچ، چربي‌هاي ظرف را با آب گرم جدا كنيم و بعد اسكاچ را به كار بريم، هم ظرف راحت‌تر تميز مي‌شود و هم به اسكاچ آلودگي كمتري منتقل و عمر آن بيشتر خواهدشد.

يكي از دلايل تغيير رنگ اسكاچ اين است كه رنگ آن بعد از مدتي در اثر تماس با مواد شوينده و ظرف‌ها تا حدي از بين مي‌رود. از طرفي سطح آنها خلل و فرج زيادي دارد و موادغذايي چسبيده به ظروف گاهي در بين آنها مي‌‌ماند و اگر خوب شسته نشوند، سياه و لك‌دار به نظر مي‌رسند. در نهايت اينكه، اگر اسكاچ با مواد شوينده شسته شد و در جاي مخصوصش قرار گرفت (نه در سينك)، حتي ماندن آن در محيط مرطوب، مشكلي ايجاد نمي‌كند ولي اگر تميز نباشد و در محيط مرطوب هم قرار گيرد، مشكل‌زاست.


3. اسفنج بهتر است يا اسكاچ؟

پاسخ پرسش بالا به اين بستگي دارد كه چه چيز قرار است شسته شود. بي‌شك براي شستن ظرفي كه چند روز شسته نشده يا ديگي كه غذا در آن ته‌گرفته، استفاده از اسفنج بي‌فايده و اسكاچ لازم است ولي براي شستن استكان، ليوان آب و ظروف ظريف نيازي به اسكاچ زبر نيست و به راحتي مي‌توان آنها را با اسفنج و مايع ظرفشويي شست. اسكاچ زبر براي ظروفي كه آلوده‌ترند و در آنها موادغذايي چرب پخته شده، مناسب است.


4. آيا سيم ظرفشويي مشکل‌زا است؟

به طور کلي نبايد بگذاريم كار ظرف به جايي بكشد كه بخواهيم با سيم آن را بشوييم يعني اگر اجازه ندهيم آلودگي بماند، غذا ته بگيرد و... نيازي به استفاده از سيم نيست چون سيم در مواجهه با آب امكان دارد زنگ بزند. البته مقدار اين زنگ كه در واقع اكسيدآهن است، خيلي زياد نيست كه بخواهد مشكلي ايجاد كند ولي به هر حال مي‌تواند مشكلاتي به وجود آورد و بهتر است آن را عوض كرد.


5. اسکاچ را بايد شست؟

شستن اسكاچ با سفيدكننده‌ آن را ضدعفوني مي‌كند ولي اگر بعد از هر بار استفاده آن را كاملا بشوييم، نيازي به اين كار نيست. اگر اسكاچ را در آب نمك هم بگذاريم، تا حدي گندزدايي مي‌شود. گاهي روي برچسب مواد شوينده و مايع ظرفشويي نوشته آنتي‌باكتر، يعني باكتري‌ها در مواجهه با اين مواد كشته مي‌شوند و حالت ضدعفوني‌كننده دارد ولي اين مواد مي‌توانند پوست دست را از بين ببرند مگر اينكه كاملا به وسيله سازمان‌هاي بهداشتي تاييد شده باشند و ماده آنتي‌باكتريال موجود در آنها آنقدر ملايم باشد كه به دست و پوست صدمه‌اي نزند. در اين صورت استفاده از اين مايع‌ها بهتر است و اسكاچ را هم بهتر تميز مي‌كند.